ΌΜΗΡΟΥ ΌΔΥΣΣΕΙΑ ΡΑΨΩΔΙΑ Ψ΄

                  'ΑΠΟΔΟΣΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΣΙΔΕΡΗΣ ΡΑΨΩΔΙΑ Ψ΄

Γρηῢς δ' εἰς ὑπερῷ' ἀνεβήσετο καγχαλόωσα, δεσποίνῃ ἐρέουσα φίλον πόσιν ἔνδον ἐόντα· γούνατα δ' ἐῤῥώσαντο, πόδες δ' ὑπερικταίνοντο. στῆ δ' ἄρ' ὑπὲρ κεφαλῆς καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν· «ἔγρεο, Πηνελόπεια, φίλον τέκος, ὄφρα ἴδηαι ὀφθαλμοῖσι τεοῖσι τά τ' ἔλδεαι ἤματα πάντα. ἦλθ' Ὀδυσεὺς καὶ οἶκον ἱκάνεται, ὀψέ περ ἐλθών· μνηστῆρας δ' ἔκτεινεν ἀγήνορας, οἵ θ' ἑὸν οἶκον κήδεσκον καὶ κτήματ' ἔδον βιόωντό τε παῖδα.» τὴν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· ψ 10 «μαῖα φίλη, μάργην σε θεοὶ θέσαν, οἵ τε δύνανται ἄφρονα ποιῆσαι καὶ ἐπίφρονά περ μάλ' ἐόντα, καί τε χαλιφρονέοντα σαοφροσύνης ἐπέβησαν· οἵ σέ περ ἔβλαψαν· πρὶν δὲ φρένας αἰσίμη ἦσθα. τίπτε με λωβεύεις πολυπενθέα θυμὸν ἔχουσαν ταῦτα παρὲξ ἐρέουσα, καὶ ἐξ ὕπνου μ' ἀνεγείρεις ἡδέος, ὅς μ' ἐπέδησε φίλα βλέφαρ' ἀμφικαλύψας; οὐ γάρ πω τοιόνδε κατέδραθον, ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς ᾤχετ' ἐποψόμενος Κακοΐλιον οὐκ ὀνομαστήν. ἀλλ' ἄγε νῦν κατάβηθι καὶ ἂψ ἔρχευ μέγαρόνδε. ψ 20 εἰ γάρ τίς μ' ἄλλη γε γυναικῶν, αἵ μοι ἔασι, ταῦτ' ἐλθοῦσ' ἤγγειλε καὶ ἐξ ὕπνου ἀνέγειρε, τῶ κε τάχα στυγερῶς μιν ἐγὼν ἀπέπεμψα νέεσθαι αὖτις ἔσω μέγαρον· σὲ δὲ τοῦτό γε γῆρας ὀνήσει.» τὴν δ' αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια· «οὔ τί σε λωβεύω, τέκνον φίλον, ἀλλ' ἔτυμόν τοι ἦλθ' Ὀδυσεὺς καὶ οἶκον ἱκάνεται, ὡς ἀγορεύω, ὁ ξεῖνος, τὸν πάντες ἀτίμων ἐν μεγάροισι. Τηλέμαχος δ' ἄρα μιν πάλαι ᾔδεεν ἔνδον ἐόντα, ἀλλὰ σαοφροσύνῃσι νοήματα πατρὸς ἔκευθεν, ψ 30 ὄφρ' ἀνδρῶν τείσαιτο βίην ὑπερηνορεόντων.» ὣς ἔφαθ', ἡ δ' ἐχάρη καὶ ἀπὸ λέκτροιο θοροῦσα γρηῒ περιπλέχθη, βλεφάρων δ' ἀπὸ δάκρυον ἧκε, καί μιν φωνήσασ' ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «εἰ δ' ἄγε δή μοι, μαῖα φίλη, νημερτὲς ἐνίσπες, εἰ ἐτεὸν δὴ οἶκον ἱκάνεται, ὡς ἀγορεύεις, ὅππως δὴ μνηστῆρσιν ἀναιδέσι χεῖρας ἐφῆκε μοῦνος ἐών, οἱ δ' αἰὲν ἀολλέες ἔνδον ἔμιμνον.» τὴν δ' αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια· «οὐκ ἴδον, οὐ πυθόμην, ἀλλὰ στόνον οἶον ἄκουσα ψ 40 κτεινομένων· ἡμεῖς δὲ μυχῷ θαλάμων εὐπήκτων ἥμεθ' ἀτυζόμεναι, σανίδες δ' ἔχον εὖ ἀραρυῖαι, πρίν γ' ὅτε δή με σὸς υἱὸς ἀπὸ μεγάροιο κάλεσσε Τηλέμαχος· τὸν γάρ ῥα πατὴρ προέηκε καλέσσαι. εὗρον ἔπειτ' Ὀδυσῆα μετὰ κταμένοισι νέκυσσιν ἑσταόθ'· οἱ δέ μιν ἀμφί, κραταίπεδον οὖδας ἔχοντες, κείατ' ἐπ' ἀλλήλοισιν· ἰδοῦσά κε θυμὸν ἰάνθης αἵματι καὶ λύθρῳ πεπαλαγμένον ὥς τε λέοντα. νῦν δ' οἱ μὲν δὴ πάντες ἐπ' αὐλείῃσι θύρῃσιν ἁθρόοι, αὐτὰρ ὁ δῶμα θεειοῦται περικαλλές, ψ 50 πῦρ μέγα κηάμενος· σὲ δέ με προέηκε καλέσσαι. ἀλλ' ἕπευ, ὄφρα σφῶϊν ἐϋφροσύνης ἐπιβῆτον ἀμφοτέρω φίλον ἦτορ, ἐπεὶ κακὰ πολλὰ πέπασθε. νῦν δ' ἤδη τόδε μακρὸν ἐέλδωρ ἐκτετέλεσται· ἦλθε μὲν αὐτὸς ζωὸς ἐφέστιος, εὗρε δὲ καὶ σὲ καὶ παῖδ' ἐν μεγάροισι· κακῶς δ' οἵ πέρ μιν ἔρεζον μνηστῆρες, τοὺς πάντας ἐτείσατο ᾧ ἐνὶ οἴκῳ.» τὴν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· «μαῖα φίλη, μή πω μέγ' ἐπεύχεο καγχαλόωσα. οἶσθα γὰρ ὥς κ' ἀσπαστὸς ἐνὶ μεγάροισι φανείη ψ 60 πᾶσι, μάλιστα δ' ἐμοί τε καὶ υἱέϊ, τὸν τεκόμεσθα· ἀλλ' οὐκ ἔσθ' ὅδε μῦθος ἐτήτυμος, ὡς ἀγορεύεις, ἀλλά τις ἀθανάτων κτεῖνε μνηστῆρας ἀγαυούς, ὕβριν ἀγασσάμενος θυμαλγέα καὶ κακὰ ἔργα. οὔ τινα γὰρ τίεσκον ἐπιχθονίων ἀνθρώπων, οὐ κακὸν οὐδὲ μὲν ἐσθλόν, ὅτίς σφεας εἰσαφίκοιτο· τῶ δι' ἀτασθαλίας ἔπαθον κακόν. αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ὤλεσε τηλοῦ νόστον Ἀχαιΐδος, ὤλετο δ' αὐτός.» τὴν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια· «τέκνον ἐμόν, ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων, ψ 70 ἣ πόσιν ἔνδον ἐόντα παρ' ἐσχάρῃ οὔ ποτε φῇσθα οἴκαδ' ἐλεύσεσθαι· θυμὸς δέ τοι αἰὲν ἄπιστος. ἀλλ' ἄγε τοι καὶ σῆμα ἀριφραδὲς ἄλλο τι εἴπω, οὐλήν, τήν ποτέ μιν σῦς ἤλασε λευκῷ ὀδόντι· τὴν ἀπονίζουσα φρασάμην, ἔθελον δὲ σοὶ αὐτῇ εἰπέμεν· ἀλλά με κεῖνος ἑλὼν ἐπὶ μάστακα χερσὶν οὐκ εἴα εἰπεῖν πολυκερδείῃσι νόοιο. ἀλλ' ἕπευ· αὐτὰρ ἐγὼν ἐμέθεν περιδώσομαι αὐτῆς, αἴ κέν σ' ἐξαπάφω, κτεῖναί μ' οἰκτίστῳ ὀλέθρῳ.» τὴν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια· ψ 80 «μαῖα φίλη, χαλεπόν σε θεῶν αἰειγενετάων δήνεα εἴρυσθαι, μάλα περ πολύϊδριν ἐοῦσαν· ἀλλ' ἔμπης ἴομεν μετὰ παῖδ' ἐμόν, ὄφρα ἴδωμαι ἄνδρας μνηστῆρας τεθνηότας, ἠδ' ὃς ἔπεφνεν.» ὣς φαμένη κατέβαιν' ὑπερώϊα· πολλὰ δέ οἱ κῆρ ὥρμαιν', ἢ ἀπάνευθε φίλον πόσιν ἐξερεείνοι, ἦ παρστᾶσα κύσειε κάρη καὶ χεῖρε λαβοῦσα. ἡ δ' ἐπεὶ εἰσῆλθεν καὶ ὑπέρβη λάϊνον οὐδόν, ἕζετ' ἔπειτ' Ὀδυσῆος ἐναντίον, ἐν πυρὸς αὐγῇ, τοίχου τοῦ ἑτέρου· ὁ δ' ἄρα πρὸς κίονα μακρὴν ψ 90 ἧστο κάτω ὁρόων, ποτιδέγμενος εἴ τί μιν εἴποι ἰφθίμη παράκοιτις, ἐπεὶ ἴδεν ὀφθαλμοῖσιν. ἡ δ' ἄνεω δὴν ἧστο, τάφος δέ οἱ ἦτορ ἵκανεν· ὄψει δ' ἄλλοτε μέν μιν ἐνωπαδίως ἐσίδεσκεν, ἄλλοτε δ' ἀγνώσασκε κακὰ χροῒ εἵματ' ἔχοντα. Τηλέμαχος δ' ἐνένιπεν ἔπος τ' ἔφατ' ἔκ τ' ὀνόμαζε· «μῆτερ ἐμή, δύσμητερ, ἀπηνέα θυμὸν ἔχουσα, τίφθ' οὕτω πατρὸς νοσφίζεαι, οὐδὲ παρ' αὐτὸν ἑζομένη μύθοισιν ἀνείρεαι οὐδὲ μεταλλᾷς; οὐ μέν κ' ἄλλη γ' ὧδε γυνὴ τετληότι θυμῷ ψ 100 ἀνδρὸς ἀποσταίη, ὅς οἱ κακὰ πολλὰ μογήσας ἔλθοι ἐεικοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν· σοὶ δ' αἰεὶ κραδίη στερεωτέρη ἐστὶ λίθοιο.» τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· «τέκνον ἐμόν, θυμός μοι ἐνὶ στήθεσσι τέθηπεν, οὐδέ τι προσφάσθαι δύναμαι ἔπος οὐδ' ἐρέεσθαι οὐδ' εἰς ὦπα ἰδέσθαι ἐναντίον. εἰ δ' ἐτεὸν δὴ ἔστ' Ὀδυσεὺς καὶ οἶκον ἱκάνεται, ἦ μάλα νῶϊ γνωσόμεθ' ἀλλήλω καὶ λώϊον· ἔστι γὰρ ἥμιν σήμαθ', ἃ δὴ καὶ νῶϊ κεκρυμμένα ἴδμεν ἀπ' ἄλλων.» ψ 110 ὣς φάτο, μείδησεν δὲ πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, αἶψα δὲ Τηλέμαχον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «Τηλέμαχ', ἦ τοι μητέρ' ἐνὶ μεγάροισιν ἔασον πειράζειν ἐμέθεν· τάχα δὲ φράσεται καὶ ἄρειον. νῦν δ' ὅττι ῥυπόω, κακὰ δὲ χροῒ εἵματα εἷμαι, τοὔνεκ' ἀτιμάζει με καὶ οὔ πώ φησι τὸν εἶναι. ἡμεῖς δὲ φραζώμεθ', ὅπως ὄχ' ἄριστα γένηται. καὶ γάρ τίς θ' ἕνα φῶτα κατακτείνας ἐνὶ δήμῳ, ᾧ μὴ πολλοὶ ἔωσιν ἀοσσητῆρες ὀπίσσω, φεύγει πηούς τε προλιπὼν καὶ πατρίδα γαῖαν· ψ 120 ἡμεῖς δ' ἕρμα πόληος ἀπέκταμεν, οἳ μέγ' ἄριστοι κούρων εἰν Ἰθάκῃ· τὰ δέ σε φράζεσθαι ἄνωγα.» τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «αὐτὸς ταῦτά γε λεῦσσε, πάτερ φίλε· σὴν γὰρ ἀρίστην μῆτιν ἐπ' ἀνθρώπους φάσ' ἔμμεναι, οὐδέ κέ τίς τοι ἄλλος ἀνὴρ ἐρίσειε καταθνητῶν ἀνθρώπων. ἡμεῖς δὲ μεμαῶτες ἅμ' ἑψόμεθ', οὐδέ τί φημι ἀλκῆς δευήσεσθαι, ὅση δύναμίς γε πάρεστι.» τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «τοιγὰρ ἐγὼν ἐρέω, ὥς μοι δοκεῖ εἶναι ἄριστα. ψ 130 πρῶτα μὲν ἂρ λούσασθε καὶ ἀμφιέσασθε χιτῶνας, δμῳὰς δ' ἐν μεγάροισιν ἀνώγετε εἵμαθ' ἑλέσθαι· αὐτὰρ θεῖος ἀοιδὸς ἔχων φόρμιγγα λίγειαν ὑμῖν ἡγείσθω πολυπαίγμονος ὀρχηθμοῖο, ὥς κέν τις φαίη γάμον ἔμμεναι ἐκτὸς ἀκούων, ἢ ἀν' ὁδὸν στείχων ἢ οἳ περιναιετάουσι· μὴ πρόσθε κλέος εὐρὺ φόνου κατὰ ἄστυ γένηται ἀνδρῶν μνηστήρων, πρίν γ' ἡμέας ἐλθέμεν ἔξω ἀγρὸν ἐς ἡμέτερον πολυδένδρεον. ἔνθα δ' ἔπειτα φρασσόμεθ', ὅττί κε κέρδος Ὀλύμπιος ἐγγυαλίξῃ.» ψ 140 ὣς ἔφαθ', οἱ δ' ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδ' ἐπίθοντο. πρῶτα μὲν ἂρ λούσαντο καὶ ἀμφιέσαντο χιτῶνας, ὅπλισθεν δὲ γυναῖκες· ὁ δ' εἵλετο θεῖος ἀοιδὸς φόρμιγγα γλαφυρήν, ἐν δέ σφισιν ἵμερον ὦρσε μολπῆς τε γλυκερῆς καὶ ἀμύμονος ὀρχηθμοῖο. τοῖσιν δὲ μέγα δῶμα περιστεναχίζετο ποσσὶν ἀνδρῶν παιζόντων καλλιζώνων τε γυναικῶν. ὧδε δέ τις εἴπεσκε δόμων ἔκτοσθεν ἀκούων· «ἦ μάλα δή τις ἔγημε πολυμνήστην βασίλειαν· σχετλίη, οὐδ' ἔτλη πόσιος οὗ κουριδίοιο ψ 150 εἴρυσθαι μέγα δῶμα διαμπερές, εἷος ἵκοιτο.» ὣς ἄρα τις εἴπεσκε, τὰ δ' οὐκ ἴσαν ὡς ἐτέτυκτο. αὐτὰρ Ὀδυσσῆα μεγαλήτορα ᾧ ἐνὶ οἴκῳ Εὐρυνόμη ταμίη λοῦσεν καὶ χρῖσεν ἐλαίῳ, ἀμφὶ δέ μιν φᾶρος καλὸν βάλεν ἠδὲ χιτῶνα· αὐτὰρ κὰκ κεφαλῆς χεῦεν πολὺ κάλλος Ἀθήνη μείζονά τ' εἰσιδέειν καὶ πάσσονα· κὰδ δὲ κάρητος οὔλας ἧκε κόμας, ὑακινθίνῳ ἄνθει ὁμοίας. ὡς δ' ὅτε τις χρυσὸν περιχεύεται ἀργύρῳ ἀνὴρ ἴδρις, ὃν Ἥφαιστος δέδαεν καὶ Παλλὰς Ἀθήνη ψ 160 τέχνην παντοίην, χαρίεντα δὲ ἔργα τελείει, ὣς ἄρα τῷ κατέχευε χάριν κεφαλῇ τε καὶ ὤμοις. ἐκ δ' ἀσαμίνθου βῆ δέμας ἀθανάτοισιν ὁμοῖος· ἂψ δ' αὖτις κατ' ἄρ' ἕζετ' ἐπὶ θρόνου, ἔνθεν ἀνέστη, ἀντίον ἧς ἀλόχου, καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπε· «δαιμονίη, περὶ σοί γε γυναικῶν θηλυτεράων κῆρ ἀτέραμνον ἔθηκαν Ὀλύμπια δώματ' ἔχοντες· οὐ μέν κ' ἄλλη γ' ὧδε γυνὴ τετληότι θυμῷ ἀνδρὸς ἀποσταίη, ὅς οἱ κακὰ πολλὰ μογήσας ἔλθοι ἐεικοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν. ψ 170 ἀλλ' ἄγε μοι, μαῖα, στόρεσον λέχος, ὄφρα καὶ αὐτὸς λέξομαι· ἦ γὰρ τῇ γε σιδήρεον ἐν φρεσὶν ἦτορ.» τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· «δαιμόνι', οὐ γάρ τι μεγαλίζομαι οὐδ' ἀθερίζω οὐδὲ λίην ἄγαμαι, μάλα δ' εὖ οἶδ' οἷος ἔησθα ἐξ Ἰθάκης ἐπὶ νηὸς ἰὼν δολιχηρέτμοιο. ἀλλ' ἄγε οἱ στόρεσον πυκινὸν λέχος, Εὐρύκλεια, ἐκτὸς ἐϋσταθέος θαλάμου, τόν ῥ' αὐτὸς ἐποίει· ἔνθα οἱ ἐκθεῖσαι πυκινὸν λέχος ἐμβάλετ' εὐνήν, κώεα καὶ χλαίνας καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα.» ψ 180 ὣς ἄρ' ἔφη πόσιος πειρωμένη· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ὀχθήσας ἄλοχον προσεφώνεε κεδνὰ ἰδυῖαν· «ὦ γύναι, ἦ μάλα τοῦτο ἔπος θυμαλγὲς ἔειπες. τίς δέ μοι ἄλλοσε θῆκε λέχος; χαλεπὸν δέ κεν εἴη καὶ μάλ' ἐπισταμένῳ, ὅτε μὴ θεὸς αὐτὸς ἐπελθὼν ῥηϊδίως ἐθέλων θείη ἄλλῃ ἐνὶ χώρῃ. ἀνδρῶν δ' οὔ κέν τις ζωὸς βροτός, οὐδὲ μάλ' ἡβῶν, ῥεῖα μετοχλίσσειεν, ἐπεὶ μέγα σῆμα τέτυκται ἐν λέχει ἀσκητῷ· τὸ δ' ἐγὼ κάμον οὐδέ τις ἄλλος. θάμνος ἔφυ τανύφυλλος ἐλαίης ἕρκεος ἐντός, ψ 190 ἀκμηνὸς θαλέθων· πάχετος δ' ἦν ἠΰτε κίων. τῷ δ' ἐγὼ ἀμφιβαλὼν θάλαμον δέμον, ὄφρ' ἐτέλεσσα, πυκνῇσιν λιθάδεσσι, καὶ εὖ καθύπερθεν ἔρεψα, κολλητὰς δ' ἐπέθηκα θύρας, πυκινῶς ἀραρυίας. καὶ τότ' ἔπειτ' ἀπέκοψα κόμην τανυφύλλου ἐλαίης, κορμὸν δ' ἐκ ῥίζης προταμὼν ἀμφέξεσα χαλκῷ εὖ καὶ ἐπισταμένως καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνα, ἑρμῖν' ἀσκήσας, τέτρηνα δὲ πάντα τερέτρῳ. ἐκ δὲ τοῦ ἀρχόμενος λέχος ἔξεον, ὄφρ' ἐτέλεσσα, δαιδάλλων χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ ἠδ' ἐλέφαντι· ψ 200 ἐν δ' ἐτάνυσσ' ἱμάντα βοὸς φοίνικι φαεινόν. οὕτω τοι τόδε σῆμα πιφαύσκομαι· οὐδέ τι οἶδα, ἤ μοι ἔτ' ἔμπεδόν ἐστι, γύναι, λέχος, ἦέ τις ἤδη ἀνδρῶν ἄλλοσε θῆκε, ταμὼν ὕπο πυθμέν' ἐλαίης.» ὣς φάτο, τῆς δ' αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ, σήματ' ἀναγνούσῃ, τά οἱ ἔμπεδα πέφραδ' Ὀδυσσεύς· δακρύσασα δ' ἔπειτ' ἰθὺς κίεν, ἀμφὶ δὲ χεῖρας δειρῇ βάλλ' Ὀδυσῆϊ, κάρη δ' ἔκυσ' ἠδὲ προσηύδα· «μή μοι, Ὀδυσσεῦ, σκύζευ, ἐπεὶ τά περ ἄλλα μάλιστα ἀνθρώπων πέπνυσο· θεοὶ δ' ὤπαζον ὀϊζύν, ψ 210 οἳ νῶϊν ἀγάσαντο παρ' ἀλλήλοισι μένοντε ἥβης ταρπῆναι καὶ γήραος οὐδὸν ἱκέσθαι. αὐτὰρ μὴ νῦν μοι τόδε χώεο μηδὲ νεμέσσα, οὕνεκά σ' οὐ τὸ πρῶτον, ἐπεὶ ἴδον, ὧδ' ἀγάπησα. αἰεὶ γάρ μοι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι φίλοισιν ἐῤῥίγει, μή τίς με βροτῶν ἀπάφοιτ' ἐπέεσσιν ἐλθών· πολλοὶ γὰρ κακὰ κέρδεα βουλεύουσιν. οὐδέ κεν Ἀργείη Ἑλένη, Διὸς ἐκγεγαυῖα, ἀνδρὶ παρ' ἀλλοδαπῷ ἐμίγη φιλότητι καὶ εὐνῇ, εἰ ᾔδη, ὅ μιν αὖτις ἀρήϊοι υἷες Ἀχαιῶν ψ 220 ἀξέμεναι οἶκόνδε φίλην ἐς πατρίδ' ἔμελλον. τὴν δ' ἦ τοι ῥέξαι θεὸς ὤρορεν ἔργον ἀεικές· τὴν δ' ἄτην οὐ πρόσθεν ἑῷ ἐγκάτθετο θυμῷ λυγρήν, ἐξ ἧς πρῶτα καὶ ἡμέας ἵκετο πένθος. νῦν δ', ἐπεὶ ἤδη σήματ' ἀριφραδέα κατέλεξας εὐνῆς ἡμετέρης, τὴν οὐ βροτὸς ἄλλος ὀπώπει, ἀλλ' οἶοι σύ τ' ἐγώ τε καὶ ἀμφίπολος μία μούνη, Ἀκτορίς, ἥν μοι δῶκε πατὴρ ἔτι δεῦρο κιούσῃ, ἣ νῶϊν εἴρυτο θύρας πυκινοῦ θαλάμοιο, πείθεις δή μευ θυμόν, ἀπηνέα περ μάλ' ἐόντα.» ψ 230 ὣς φάτο, τῷ δ' ἔτι μᾶλλον ὑφ' ἵμερον ὦρσε γόοιο· κλαῖε δ' ἔχων ἄλοχον θυμαρέα, κεδνὰ ἰδυῖαν. ὡς δ' ὅτ' ἂν ἀσπάσιος γῆ νηχομένοισι φανήῃ, ὧν τε Ποσειδάων εὐεργέα νῆ' ἐνὶ πόντῳ ῥαίσῃ, ἐπειγομένην ἀνέμῳ καὶ κύματι πηγῷ· παῦροι δ' ἐξέφυγον πολιῆς ἁλὸς ἤπειρόνδε νηχόμενοι, πολλὴ δὲ περὶ χροῒ τέτροφεν ἅλμη, ἀσπάσιοι δ' ἐπέβαν γαίης, κακότητα φυγόντες· ὣς ἄρα τῇ ἀσπαστὸς ἔην πόσις εἰσοροώσῃ, δειρῆς δ' οὔ πω πάμπαν ἀφίετο πήχεε λευκώ. ψ 240 καί νύ κ' ὀδυρομένοισι φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς, εἰ μὴ ἄρ' ἄλλ' ἐνόησε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη. νύκτα μὲν ἐν περάτῃ δολιχὴν σχέθεν, Ἠῶ δ' αὖτε ῥύσατ' ἐπ' Ὠκεανῷ χρυσόθρονον οὐδ' ἔα ἵππους ζεύγνυσθ' ὠκύποδας φάος ἀνθρώποισι φέροντας, Λάμπον καὶ Φαέθονθ', οἵ τ' Ἠῶ πῶλοι ἄγουσι. καὶ τότ' ἄρ' ἣν ἄλοχον προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «ὦ γύναι, οὐ γάρ πω πάντων ἐπὶ πείρατ' ἀέθλων ἤλθομεν, ἀλλ' ἔτ' ὄπισθεν ἀμέτρητος πόνος ἔσται, πολλὸς καὶ χαλεπός, τὸν ἐμὲ χρὴ πάντα τελέσσαι. ψ 250 ὣς γάρ μοι ψυχὴ μαντεύσατο Τειρεσίαο ἤματι τῷ, ὅτε δὴ κατέβην δόμον Ἄϊδος εἴσω, νόστον ἑταίροισιν διζήμενος ἠδ' ἐμοὶ αὐτῷ. ἀλλ' ἔρχευ, λέκτρονδ' ἴομεν, γύναι, ὄφρα καὶ ἤδη ὕπνῳ ὕπο γλυκερῷ ταρπώμεθα κοιμηθέντες.» τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· «εὐνὴ μὲν δὴ σοί γε τότ' ἔσσεται, ὁππότε θυμῷ σῷ ἐθέλῃς, ἐπεὶ ἄρ σε θεοὶ ποίησαν ἱκέσθαι οἶκον ἐϋκτίμενον καὶ σὴν ἐς πατρίδα γαῖαν· ψ 260 ἀλλ' ἐπεὶ ἐφράσθης καί τοι θεὸς ἔμβαλε θυμῷ, εἴπ' ἄγε μοι τὸν ἄεθλον, ἐπεὶ καὶ ὄπισθεν, ὀΐω, πεύσομαι, αὐτίκα δ' ἐστὶ δαήμεναι οὔ τι χέρειον.» τὴν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «δαιμονίη, τί τ' ἄρ' αὖ με μάλ' ὀτρύνουσα κελεύεις εἰπέμεν; αὐτὰρ ἐγὼ μυθήσομαι οὐδ' ἐπικεύσω. οὐ μέν τοι θυμὸς κεχαρήσεται· οὐδὲ γὰρ αὐτὸς χαίρω, ἐπεὶ μάλα πολλὰ βροτῶν ἐπὶ ἄστε' ἄνωγεν ἐλθεῖν, ἐν χείρεσσιν ἔχοντ' εὐῆρες ἐρετμόν, εἰς ὅ κε τοὺς ἀφίκωμαι, οἳ οὐκ ἴσασι θάλασσαν ψ 270 ἀνέρες οὐδέ θ' ἅλεσσι μεμιγμένον εἶδαρ ἔδουσιν· οὐδ' ἄρα τοὶ ἴσασι νέας φοινικοπαρῄους οὐδ' εὐήρε' ἐρετμά, τά τε πτερὰ νηυσὶ πέλονται. σῆμα δέ μοι τόδ' ἔειπεν ἀριφραδές, οὐδέ σε κεύσω· ὁππότε κεν δή μοι ξυμβλήμενος ἄλλος ὁδίτης φήῃ ἀθηρηλοιγὸν ἔχειν ἀνὰ φαιδίμῳ ὤμῳ, καὶ τότε μ' ἐν γαίῃ πήξαντ' ἐκέλευσεν ἐρετμόν, ἕρξανθ' ἱερὰ καλὰ Ποσειδάωνι ἄνακτι, ἀρνειὸν ταῦρόν τε συῶν τ' ἐπιβήτορα κάπρον, οἴκαδ' ἀποστείχειν ἕρδειν θ' ἱερὰς ἑκατόμβας ψ 280 ἀθανάτοισι θεοῖσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι, πᾶσι μάλ' ἑξείης· θάνατος δέ μοι ἐξ ἁλὸς αὐτῷ ἀβληχρὸς μάλα τοῖος ἐλεύσεται, ὅς κέ με πέφνῃ γήρᾳ ὕπο λιπαρῷ ἀρημένον· ἀμφὶ δὲ λαοὶ ὄλβιοι ἔσσονται. τὰ δέ μοι φάτο πάντα τελεῖσθαι.» τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· «εἰ μὲν δὴ γῆράς γε θεοὶ τελέουσιν ἄρειον, ἐλπωρή τοι ἔπειτα κακῶν ὑπάλυξιν ἔσεσθαι.» ὥς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον· τόφρα δ' ἄρ' Εὐρυνόμη τε ἰδὲ τροφὸς ἔντυον εὐνὴν ψ 290 ἐσθῆτος μαλακῆς δαΐδων ὕπο λαμπομενάων. αὐτὰρ ἐπεὶ στόρεσαν πυκινὸν λέχος ἐγκονέουσαι, γρηῢς μὲν κείουσα πάλιν οἶκόνδε βεβήκει, τοῖσιν δ' Εὐρυνόμη θαλαμηπόλος ἡγεμόνευεν ἐρχομένοισι λέχοσδε δάος μετὰ χερσὶν ἔχουσα· ἐς θάλαμον δ' ἀγαγοῦσα πάλιν κίεν. οἱ μὲν ἔπειτα ἀσπάσιοι λέκτροιο παλαιοῦ θεσμὸν ἵκοντο· αὐτὰρ Τηλέμαχος καὶ βουκόλος ἠδὲ συβώτης παῦσαν ἄρ' ὀρχηθμοῖο πόδας, παῦσαν δὲ γυναῖκας, αὐτοὶ δ' εὐνάζοντο κατὰ μέγαρα σκιόεντα. ψ 300 τὼ δ' ἐπεὶ οὖν φιλότητος ἐταρπήτην ἐρατεινῆς, τερπέσθην μύθοισι, πρὸς ἀλλήλους ἐνέποντες, ἡ μὲν ὅσ' ἐν μεγάροισιν ἀνέσχετο δῖα γυναικῶν ἀνδρῶν μνηστήρων ἐσορῶσ' ἀΐδηλον ὅμιλον, οἳ ἕθεν εἵνεκα πολλά, βόας καὶ ἴφια μῆλα, ἔσφαζον, πολλὸς δὲ πίθων ἠφύσσετο οἶνος· αὐτὰρ διογενὴς Ὀδυσεύς, ὅσα κήδε' ἔθηκεν ἀνθρώποισ' ὅσα τ' αὐτὸς ὀϊζύσας ἐμόγησε, πάντ' ἔλεγ'· ἡ δ' ἄρα τέρπετ' ἀκούουσ', οὐδέ οἱ ὕπνος πῖπτεν ἐπὶ βλεφάροισι πάρος καταλέξαι ἅπαντα. ψ 310 ἤρξατο δ', ὡς πρῶτον Κίκονας δάμασ', αὐτὰρ ἔπειτα ἦλθεν Λωτοφάγων ἀνδρῶν πίειραν ἄρουραν· ἠδ' ὅσα Κύκλωψ ἕρξε, καὶ ὡς ἀπετείσατο ποινὴν ἰφθίμων ἑτάρων, οὓς ἤσθιεν οὐδ' ἐλέαιρεν· ἠδ' ὡς Αἴολον ἵκεθ', ὅ μιν πρόφρων ὑπέδεκτο καὶ πέμπ', οὐδέ πω αἶσα φίλην ἐς πατρίδ' ἱκέσθαι ἤην, ἀλλά μιν αὖτις ἀναρπάξασα θύελλα πόντον ἐπ' ἰχθυόεντα φέρεν βαρέα στενάχοντα· ἠδ' ὡς Τηλέπυλον Λαιστρυγονίην ἀφίκανεν, οἳ νῆάς τ' ὄλεσαν καὶ ἐϋκνήμιδας ἑταίρους ψ 320 πάντας· Ὀδυσσεὺς δ' οἶος ὑπέκφυγε νηῒ μελαίνῃ. καὶ Κίρκης κατέλεξε δόλον πολυμηχανίην τε, ἠδ' ὡς εἰς Ἀΐδεω δόμον ἤλυθεν εὐρώεντα ψυχῇ χρησόμενος Θηβαίου Τειρεσίαο νηῒ πολυκλήϊδι, καὶ εἴσιδε πάντας ἑταίρους μητέρα θ', ἥ μιν ἔτικτε καὶ ἔτρεφε τυτθὸν ἐόντα· ἠδ' ὡς Σειρήνων ἁδινάων φθόγγον ἄκουσεν, ὥς θ' ἵκετο Πλαγκτὰς πέτρας δεινήν τε Χάρυβδιν Σκύλλην θ', ἣν οὔ πώ ποτ' ἀκήριοι ἄνδρες ἄλυξαν· ἠδ' ὡς Ἠελίοιο βόας κατέπεφνον ἑταῖροι· ψ 330 ἠδ' ὡς νῆα θοὴν ἔβαλε ψολόεντι κεραυνῷ Ζεὺς ὑψιβρεμέτης, ἀπὸ δ' ἔφθιθεν ἐσθλοὶ ἑταῖροι πάντες ὁμῶς, αὐτὸς δὲ κακὰς ὑπὸ κῆρας ἄλυξεν· ὥς θ' ἵκετ' Ὠγυγίην νῆσον νύμφην τε Καλυψώ, ἣ δή μιν κατέρυκε, λιλαιομένη πόσιν εἶναι, ἐν σπέεσι γλαφυροῖσι καὶ ἔτρεφεν ἠδὲ ἔφασκεν θήσειν ἀθάνατον καὶ ἀγήραον ἤματα πάντα· ἀλλὰ τοῦ οὔ ποτε θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἔπειθεν· ἠδ' ὡς ἐς Φαίηκας ἀφίκετο πολλὰ μογήσας, οἳ δή μιν περὶ κῆρι θεὸν ὣς τιμήσαντο ψ 340 καὶ πέμψαν σὺν νηῒ φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν, χαλκόν τε χρυσόν τε ἅλις ἐσθῆτά τε δόντες. τοῦτ' ἄρα δεύτατον εἶπεν ἔπος, ὅτε οἱ γλυκὺς ὕπνος λυσιμελὴς ἐπόρουσε, λύων μελεδήματα θυμοῦ. ἡ δ' αὖτ' ἄλλ' ἐνόησε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη· ὁππότε δή ῥ' Ὀδυσῆα ἐέλπετο ὃν κατὰ θυμὸν εὐνῆς ἧς ἀλόχου ταρπήμεναι ἠδὲ καὶ ὕπνου, αὐτίκ' ἀπ' Ὠκεανοῦ χρυσόθρονον ἠριγένειαν ὦρσεν, ἵν' ἀνθρώποισι φόως φέροι. ὦρτο δ' Ὀδυσσεὺς εὐνῆς ἐκ μαλακῆς, ἀλόχῳ δ' ἐπὶ μῦθον ἔτελλεν· ψ 350 «ὦ γύναι, ἤδη μὲν πολέων κεκορήμεθ' ἀέθλων ἀμφοτέρω, σὺ μὲν ἐνθάδ' ἐμὸν πολυκηδέα νόστον κλαίουσ'· αὐτὰρ ἐμὲ Ζεὺς ἄλγεσι καὶ θεοὶ ἄλλοι ἱέμενον πεδάασκον ἐμῆς ἀπὸ πατρίδος αἴης. νῦν δ' ἐπεὶ ἀμφοτέρω πολυήρατον ἱκόμεθ' εὐνήν, κτήματα μέν, τά μοί ἐστι, κομιζέμεν ἐν μεγάροισι, μῆλα δ', ἅ μοι μνηστῆρες ὑπερφίαλοι κατέκειρον, πολλὰ μὲν αὐτὸς ἐγὼ ληΐσσομαι, ἄλλα δ' Ἀχαιοὶ δώσουσ', εἰς ὅ κε πάντας ἐνιπλήσωσιν ἐπαύλους. ἀλλ' ἦ τοι μὲν ἐγὼ πολυδένδρεον ἀγρὸν ἄπειμι ψ 360 ὀψόμενος πατέρ' ἐσθλόν, ὅ μοι πυκινῶς ἀκάχηται· σοὶ δέ, γύναι, τόδ' ἐπιστέλλω πινυτῇ περ ἐούσῃ· αὐτίκα γὰρ φάτις εἶσιν ἅμ' ἠελίῳ ἀνιόντι ἀνδρῶν μνηστήρων, οὓς ἔκτανον ἐν μεγάροισιν· εἰς ὑπερῷ' ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶν ἧσθαι, μηδέ τινα προτιόσσεο μηδ' ἐρέεινε.» ἦ ῥα, καὶ ἀμφ' ὤμοισιν ἐδύσετο τεύχεα καλά, ὦρσε δὲ Τηλέμαχον καὶ βουκόλον ἠδὲ συβώτην, πάντας δ' ἔντε' ἄνωγεν ἀρήϊα χερσὶν ἑλέσθαι. οἱ δέ οἱ οὐκ ἀπίθησαν, ἐθωρήσσοντο δὲ χαλκῷ, ψ 370 ὤϊξαν δὲ θύρας, ἐκ δ' ἤϊον· ἦρχε δ' Ὀδυσσεύς. ἤδη μὲν φάος ἦεν ἐπὶ χθόνα, τοὺς δ' ἄρ' Ἀθήνη νυκτὶ κατακρύψασα θοῶς ἐξῆγε πόληος.

Στ' ανώι ανέβηκε η γριά χαρούμενη, να φέρει τα συχαρίκια στην κυρά, πως έφτασε ο καλός της. Τα πόδια της δυνάμωσαν κι οι φτέρνες της χτυπούσαν κι απάνω απ' το κεφάλι της πάει στέκει και της είπε· «Ξύπνα, παιδί μου, γλήγορα, καλή μου Πηνελόπη, να ιδείς εκείνα πόλπιζες και χρόνια λαχταρούσες. Ήρθε ο Δυσσέας με καιρό και βρίσκεται στο σπίτι, και τους χαμένους σκότωσε μνηστήρες, που το γιο του τυράγνησαν και ρήμαξαν το βιος του και το σπίτι». Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη της μίλησε έτσι πάλε·  «Καλή μου βάγια, αχ, οι θεοί σου σάλεψαν τα φρένα, που και τον πιο γερό στο νου μπορούν να τον τρελάνουν, και να του γιάνουν το μυαλό του παραστρατισμένου. Αυτοί και σένα σ' έβλαψαν, που πριν τα φρένα σου είχες. Τι με γελάς, που την καρδιά πολύπικρη την έχω,  κι αυτά μου λες τ' ασύστατα, κι απ' το βαθύ τον ύπνο με ξύπνησες, που μου 'κλεινε γλυκά τα βλέφαρά μου; Αχ, έτσι δεν κοιμήθηκα ποτέ μου, αφότου πήγε στην κακο-Τροία ο άντρας μου την τρισκαταραμένη. Μόν' πίσω γύρνα γλήγορα, κατέβα στο παλάτι.  Κι αν άλλη σκλάβα ερχόντανε, απ' όσες με δουλεύουν, τέτοια μαντάτα να μου πει, τον ύπνο να μου κόψει, θα 'φευγε ευτύς με κλάματα να σύρει στη δουλειά της. Μα συ τη χάρη να χρωστάς γι' αυτό στα γηρατειά σου». Πάλε έτσι η βάγια Ευρύκλεια της είπε με λαχτάρα·  «Δε σε γελώ, παιδάκι μου, μόν' έφτασε ο Δυσσέας αλήθεια, κι είναι σπίτι του, καθώς μ' ακούς ο ξένος που δεν τον ψήφησε κανείς σαν ήρθε στο παλάτι. Κι από καιρό ο Τηλέμαχος το 'ξερε εδώ πως ήταν, μόν' έκρυβε από φρόνηση τη γνώμη του γονιού του,  για να πλερώσει τ' άδικα στους φαντασμένους άντρες». Είπε κι εκείνη χάρηκε και πήδηξε απ' την κλίνη και τη γριούλα αγκάλιασε, στα δάκρυα βουτηγμένη, κι έτσι με λόγια πεταχτά της είπε κράζοντάς την· «Έλα να ζήσεις, βάγια μου, την πάσα αλήθεια πες μου,  αν ήρθε, αλήθεια, σπίτι του, καθώς μου παρασταίνεις, πώς μόνος του κατάφερε τους άτσαλους Μνηστήρες, ενώ όλοι πάντα μαζωχτοί καθόντανε εδώ μέσα;» Τότε έτσι η βάγια Ευρύκλεια της Πηνελόπης είπε· «Δεν είδα, μήτε τα 'μαθα, μόν' άκουσα το βόγκο που σκοτωνόνταν. Κι όλες μας στων γιατακιών το βάθος ολότρεμες ζαρώναμε, κλειδομανταλωμένες ωσότου πια με φώναξε απ' το παλάτι ο γιος σου, που πρόσταξε ο πατέρας του να 'ρθει να με φωνάξει. Τότε ήβρα το Δυσσέα εκεί, μες στ' άψυχα κουφάρια  να στέκει ορθός, και γύρω του, στο πάτωμα στρωμένοι, ήταν εκείνοι καταγής, ένας στον άλλο απάνω. Θα σου αναγάλλιαζε η καρδιά στα στήθια, αν τον θωρούσες στις λέρες και στα αίματα χωμένο σα λιοντάρι. Τώρα στις πόρτες της αυλής αυτοί σωρός είναι όλοι,  κι εκείνος άναψε φωτιά μεγάλη να θειαφίσει τη σάλα, κι εδώ μ' έστειλε να ρθω να σε φωνάξω. Μόν' τρέχα, στην καρδούλα σας να νιώστε πια κι οι δυο σας χαράς μια στάλα, που 'πιατε του κόσμου τα φαρμάκια. Βρήκε ο παλιός ο πόθος σας την άκρη του πια τώρα.  Ξανάρθε εκείνος ζωντανός στο σπίτι του, και βρήκε και σένα και το γιόκα του, και τους Μνηστήρες όλους τους πλέρωσε στο σπίτι του γιατί τον αδικούσαν». Τότε έτσι πάλε η φρόνιμη της είπε η Πηνελόπη· «Ακόμα, βάγια μου καλή, μην καμαρώνεις τόσο. Ξέρεις με πόση μας χαρά θα τόνε βλέπαμε όλοι, και πρώτα εγώ κι ο γιόκας μας, στο σπίτι να γυρίσει. Όμως δεν είναι ο λόγος σου σωστός όπως τον είπες, μα κάποιος σκότωσε θεός τους άτροπους Μνηστήρες, που θύμωσε για τ' άπονα και τ' άνομά τους έργα.  Γιατί κανένα αυτοί θνητό στον κόσμο δεν ψηφούσαν, είτε μεγάλο είτε μικρό, που τύχαινε μπροστά τους. Γι' αυτό την πάθανε άσκημα μ' αυτές των τις περφάνιες. Μα, αχ, κι ο Δυσσέας χάθηκε αλάργα απ' την πατρίδα». Τότε έτσι ευτύς της απαντά κι η βάγια Ευρύκλεια, κι είπε·  «Παιδί μου, πώς σου ξέφυγαν τα λόγια αυτά απ' το στόμα; Την ώρα που 'ναι ο άντρας σου στο σπίτι του φτασμένος, λες πως δε θα γυρίσει πια; Πάντα άπιστη η καρδιά σου. Μα κι άλλο τώρα θα σου πω φως φανερό σημάδι, για την πληγή που του 'καμε με τ' άσπρο του το δόντι  μια μέρα ο αγριόχοιρος. Τη γνώρισα την ώρα που του την έπλυνα, κι ευτύς να σου το πω ζητούσα, μα εκείνος με την χούφτα του μου βούλωσε το στόμα και μου 'λεγε, από φρόνηση του νου του, να σωπάσω. Μόν' τρέχα. Βάζω στοίχημα στην ίδια τη ζωή μου,  αν σε γελώ, με θάνατο σκληρό να με χαλάσεις». Έπειτα πάλε η φρόνιμη της είπε η Πηνελόπη· «Καλή μου βάγια, δύσκολο πολύ να καταλάβεις των αθανάτων τις βουλές, όσο σοφή κι αν είσαι. Μα ας πάμε στον Τηλέμαχο να ιδώ τους σκοτωμένους  Μνηστήρες, και να μάθω εκεί ποιος τη ζωή τους πήρε». Έτσι είπε κι απ' τον πύργο της κατέβαινε, κι ο νους της λογάριαζε αν στον άντρα της θα μίλαε απ' αλάργα, ή χέρια και κεφάλι του να πάει να του φιλήσει. Σα μπήκε και δρασκέλισε το πέτρινο κατώφλι,  πήγε και κάθισε αντικρύ του θεϊκού Δυσσέα, κοντά στη λάμψη της φωτιάς κατά τον άλλο τοίχο. Σιμά στο στύλο τον ψηλό καθόντανε κι εκείνος κι είχε τα μάτια του στη γης ριγμένα, λαχταρώντας πότε ένα λόγο θα του πει το τρυφερό του ταίρι,  αφού τον είδε αγνάντια της. Κι άλαλη η Πηνελόπη ώρα πολλή καθόντανε κι ο νους της απορούσε κι άλλοτε εκεί από πάνω του δε σήκωνε τα μάτια κι άλλοτε δεν τον γνώριζε, στα φτωχικά ντυμένο. Τότε έτσι κι ο Τηλέμαχος της είπε θυμωμένα·  «Μάνα μου, κακομάνα μου, πόχεις καρδιά από πέτρα, πώς έτσι απ' τον πατέρα μου σαν ξένη αλάργα στέκεις, μήτε κοντά του κάθεσαι, να πας να τον ρωτήσεις; Καμιά με τόση υπομονή δε θα στεκόντανε άλλη, έτσι μακριά απ' τον άντρα της, που πίκρες σαν περάσει  γυρίσει στην πατρίδα του στον εικοστό πια χρόνο. Μα κι απ' την πέτρα πιο σκληρή έχεις καρδιά εσύ πάντα». Τότε έτσι πάλε η φρόνιμη του λέει η Πηνελόπη· «Παιδί μου, ο νους μου σάστισε κι ούτε μπορώ απ' το στόμα να βγάλω λέξη να του πω, μήτε να τον ρωτήσω  μήτε μπορώ στο πρόσωπο να τον κοιτάξω αγνάντια. Κι αν ο Δυσσέας είναι αυτός, αλήθεια, κι ήρθε σπίτι, μονάχοι εμείς καλύτερα θα γνωριστούμε οι δυο μας. Γιατί έχουμε κάποια κρυφά σημάδια μεταξύ μας, που τα κρατούμε μυστικά και δεν τα ξέρουν άλλοι».  Είπε και χαμογέλασε ο θεϊκός Δυσσέας, κι έτσι δυο λόγια πεταχτά λαλεί του Τηλεμάχου˙ «Άσ' τη, λοιπόν, Τηλέμαχε, τη μάνα σου μονάχη να μ' εξετάσει. Γλήγορα θα με γνωρίσει τότε. Τώρα με βλέπει έτσι λερό και κακοφορεμένο,  γι' αυτό και με καταφρονεί, πού μ' είδε, πού με ξέρει. Κι έλα, ας σκεφτούμε τώρα εμείς το πιο καλό να γίνει. Αν ντόπιον άνθρωπο κανείς σκοτώσει, κι ένα μόνο, που δεν αφήνει πίσω του πολλούς να τον ζητήσουν, φεύγει στα ξένα, αφήνοντας πατρίδα και δικούς του.  Μα εμείς του τόπου τη ζωή, τα πρώτα αρχοντοπαίδια στο Θιάκι ξεπαστρέψαμε. Να τι να λογαριάσεις». Κι ο συνετός Τηλέμαχος τ' απάντησε έτσι πάλε· «Μόνος σου φρόντισε γι' αυτά, πατέρα αγαπημένε. Γιατί στον κόσμο ασύγκριτη τη λένε τη βουλή σου,  κι ούτε μπορεί κανείς θνητός να συγκριθεί μαζί σου. Κι εμείς θα σ' ακλουθήσουμε φωτιά γεμάτοι οι άλλοι και θα βοηθήσουμε, θαρρώ, κατά τη δύναμή μας». Τότε έτσι κι ο πολύσοφος τ' απάντησε ο Δυσσέας˙ «Μετά χαράς θα σου το πω καλύτερο ποιο βρίσκω.  Λουστείτε πρώτα κι ύστερα φορέστε τους χιτώνες, και βάλτε ευτύς να στολιστούν κι οι δούλες στο παλάτι. Κι ο θεϊκός τραγουδιστής με τη γλυκιά κιθάρα τον παιγνιδιάρικο χορό ας πιάσει να μας παίξει, όξω αν ακούνε να θαρρούν πως γίνεται εδώ γάμος,  είτε οι διαβάτες που περνούν, είτε οι γειτόνοι γύρω. Μήπως στην πόλη αρχύτερα τρέξει του φόνου η φήμη πριν όξω στο πολύδεντρο να φτάσουμε μετόχι.   Κι εκεί θα ιδούμε τότε πώς θα μας φωτίσει ο Δίας». Έτσι είπε, κι όλοι υπάκουσαν κι όπως τους είπε κάνουν.  Λούστηκαν πρώτα κι έβαλαν χιτώνες κι οι γυναίκες στολίστηκαν, και τη βαθιά κιθάρα του σαν πήρε ο θεϊκός τραγουδιστής τους ξύπνησε τον πόθο στο διπλοτσάκιστο χορό και στο γλυκό τραγούδι. Κι όλο απ' τους χτύπους των ποδιών αχούσε το παλάτι  καθώς οι άντρες χόρευαν κι οι λυγερές γυναίκες. Κι έτσι ένας είπε ακούγοντας απόξω απ' το παλάτι· «Κάποιος την πολυγύρευτη βασίλισσα θα πήρε Η έρμη, δεν το βάσταξε, στ' αρχοντικό του αντρός της να μένει πάντα ανύπαντρη κι όσο να φτάσει εκείνος».  Έτσι είπε, μα δεν τα 'ξεραν αυτά πώς είχαν γίνει. Τότε έλουσε η κελάρισσα Βρυνόμη το Δυσσέα μες στο παλάτι κι άλειψε με λάδι το κορμί του κι όμορφα ρούχα του 'βαλε χλαμύδα και χιτώνα. Κι απ' το κεφάλι του 'χυνε μια ομορφιά η Παλλάδα,  σαν πιο ψηλός να φαίνεται και πιο παχύς. Και πέφταν απ' την κορφή του τα σγουρά μαλλιά του σαν τα γιούλια. Κι όπως τεχνίτης ξακουστός, που του 'μαθαν την τέχνη ο Ήφαιστος κι η Αθηνά, με μάλαμα χρυσώνει τ' ασήμι, και περίτεχνα χρυσαφικά τελεύει,  έτσι μια χάρη του 'χυνε στους ώμους στο κεφάλι. Κι όμοιος μ' αθάνατο θεό απ' το λουτρό όξω βγήκε. Κάθισε πάλε στο θρονί, που το 'χε πριν αφήσει, αγνάντια στη γυναίκα του και με καημό της είπε· «Καημένη απ' όλες πιο πολύ τις άλλες τις γυναίκες,  σκληρή καρδιά σου βάλανε στα στήθια σου οι Ουράνιοι. Καμιά με τόση υπομονή δε θα στεκόντανε άλλη έτσι μακριά απ' τον άντρα της, που πίκρες σαν περάσει της έρθει στην πατρίδα του τον εικοστό πια χρόνο. Μόν' έλα, βάγια, στρώσε μου κρεβάτι να πλαγιάσω,  κι αυτή στα στήθια την καρδιά την έχει σιδερένια». Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη τ' απάντησε έτσι πάλε· «Καημένε, δεν ξιπάζομαι, μήτε περήφανη είμαι, μήτε σαστίζω. Μόν' καλά πώς ήσουν σε θυμούμαι το Θιάκι με μακρόκουπο σαν άφησες καράβι.  Μόν' έλα, βάγια Ευρύκλεια, κι απ' το ψηλό παλάτι στρώσε όξω το κρεβάτι του, που το 'καμε μονάχος. Κι όξω όταν στρώσεις έπειτα πιάσε και βάλε απάνω στρώμα, αντρομίδα και προβιά και κεντητό σεντόνι». Έτσι είπε δοκιμάζοντας τον άντρα της κι εκείνος  γύρισε κι είπε με θυμό στο λατρευτό του ταίρι· «Γυναίκα, αυτός ο λόγος σου μου πλήγωσε τα σπλάχνα. Ποιος πήγε το κρεβάτι μου να το παραμερίσει; Δύσκολα αυτό θα το 'κανε κι, ο πιο καλός τεχνίτης, εκτός αν ήθελε ο θεός ο ίδιος να κατέβει και σ' άλλο μέρος εύκολα θα το τοποθετούσε. Όμως κανείς θνητός στη γη, κι ας ήταν νιος λεβέντης, δε θα το σάλευε εύκολα, γιατί έχει ένα σημάδι τρανό, δικό μου τέχνασμα, στο σκαλιστό κρεβάτι. Φυντάνι ελιάς στενόφυλλης μες στην αυλή μου ανθούσε,  χλωρόφλουδο, ολοφούντωτο, χοντρό όπως ένας στύλος. Κι ολόγυρά της έχτισα μια κάμαρα, φτιασμένη με μάρμαρα πελεκητά και με σκεπή από πάνω κι έβαλα πόρτες ταιριαστές κι ομορφοκαμωμένες. Έκοψα της πυκνόφυλλης ελιάς τη φούντα τότες  και τον κορμό κλαδεύοντας τον πελεκώ απ' τη ρίζα μ' ένα σκεπάρνι τεχνικά, στη στάφνη ισώνοντάς τον, κι έφτιασα τα κλινόποδα, τρυπώντας με τρυπάνι. Κι εκείθε τότες άρχισα να φτιάνω το κρεβάτι πλουμίζοντάς το μάλαμα και φίλτισι κι ασήμι  και μέσα κόκκινο λουρί βοδιού λαμπρό τεντώνω. Να τώρα τα σημάδια του σου τα 'πα, μήτε ξέρω αν μένει ακόμα ασάλευτο, γυναίκα, το κρεβάτι ή πια απ' τη ρίζα το 'κοψε κανείς κι αλλού το πήγε». Είπε κι εκείνης κόπηκαν τα πόδια κι η καρδιά της  σαν άκουσε τ' αλάθευτα σημάδια που της είπε κ έτρεξε ευτύς απάνω του στα δάκρυα βουτημένη και το λαιμό του αγκάλιασε με τα λευκά της χέρια και φίλαε το κεφάλι του κι αγαπημένα του 'πε· «Μη μου θυμώνεις, άντρα μου, που σ' όλα στοχασμένος  κι απ' όλους είσαι πιο πολύ. Αχ, οι θεοί τις πίκρες μας έστειλαν που ζήλεψαν πάντα μαζί να ζούμε, τα νιάτα να χαιρόμαστε, κι οι δυο μαζί στο τέλος των γηρατειών να φτάσουμε. Μη μου κακιώσεις τώρα που δε σε χάρηκα απ' αρχής την ώρα καθώς σ' είδα.  Γιατί έτρεμε η καρδούλα μου στα τρυφερά μου στήθια μην έρθει εδώ με ψέματα κανείς και με γελάσει. Γιατί πολλοί που το κακό σοφίζονται στο νου τους. Μήτε η Ελένη η Αργίτισσα του Δία η θυγατέρα με ξένον άντρα ερωτικά δε θα 'πεφτε στο στρώμα  αν ήξερε πως στη γλυκιά πατρίδα της μια μέρα οι πολεμόχαροι Αχαιοί θα τη γυρίσουν πίσω. Μα στ' άπρεπό της φέρσιμο την έσπρωξε έτσι η μοίρα και πριν στο νου δεν πρόβλεψε το φοβερό της κρίμα που πρώτα εμάς τα πιο πικρά μάς πότισε φαρμάκια.  Μα τώρα αφού τ' αλάθευτα του κρεβατιού σημάδια μου τα 'πες, που δεν τα 'ξερε κανείς θνητός στον κόσμο παρά μονάχα εγώ και συ κι η σκλάβα μου Ακτορίδα, που μου 'δωσε ο πατέρας μου για εδώ όταν ξεκινούσα, και μας φυλούσε τις κλειστές του παλατιού τις πόρτες,  τώρα μου πείθεις την καρδιά, τόσο σκληρή κι ας είναι». Είπε και τότε πιο πολύ του ξύπνησε τον πόθο του θρήνου κι έκλαιε την πιστή γυναίκα του κρατώντας. Κι όπως κοιτάζουν τη στεριά με πόθο και λαχτάρα στο πέλαγο όσοι κολυμπούν που το γερό καράβι  τους σπάσει μεσοπέλαγα ο Σείστης Ποσειδώνας χτυπώντας με τον άνεμο και τ' αφρισμένο κύμα, και λίγοι απ' τ' άγριο πέλαγο γλιτώνουν κολυμπώντας κι απ' το κορμί τους χύνεται της θάλασσας η άρμη  και με χαρά πατούν στεριά σαν ξέφυγαν το χάρο,  έτσι κι εκείνη χαίρονταν τον άντρα της να βλέπει κι ούτ' έβγαζε τ' αφράτα της τα χέρια απ' το λαιμό του. Κι η ροδοδάχτυλη Αυγή θα 'βρισκε αυτούς να κλαίνε αν άλλο δε σοφίζουνταν η Αθηνά Παλλάδα. Τη Νύχτα αλάργα κράτησε στα πέρατα του κόσμου  και τη χρυσόθρονη Αυγή στου Ωκεανού την άκρη, μηδ' άφησε τα γλήγορα να ζέψει τ' άλογά της το Λάμπρο και το Φωτεινό, τα δυο της τα πουλάρια,  που της τραβούν τ' αμάξι της και φως στον κόσμο φέρνουν. Τότε είπε στη γυναίκα του πάλε ο σοφός Δυσσέας·  «Αχ, όλα μας τα βάσανα δεν πήραν, φως μου, τέλος και πίσω ακόμα αμέτρητοι μας περιμένουν πόνοι σκληροί, που γράφει ολόκληρους να τους περάσω η μοίρα. Έτσι προφήτεψε η ψυχή του μάντη Τειρεσία τη μέρα που κατέβηκα στο σκοτεινό τον Άδη  ζητώντας με τους ναύτες μου να φτάσω στην πατρίδα. Μόν' έλα τώρα, αγάπη μου, να πάμε στο κρεβάτι να κοιμηθούμε, το γλυκό τον ύπνο να χαρούμε». Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη τ' απάντησε έτσι πάλε «Έτοιμη θα 'ναι η κλίνη σου την ώρα που θελήσεις,  αφού σ' αξιώσανε οι θεοί με το καλό να φτάσεις στην ποθητή πατρίδα σου, στ' αρχοντικό σου σπίτι. Μόν' έλα αφού θυμήθηκες τα βάσανά σου τώρα, πες τα κι εμένα, αν και θαρρώ στερνά πως θα τα μάθω. Όμως κι αμέσως άσκημο δεν είναι να τα ξέρω».  Κι απάντησε ο πολύσοφος Δυσσέας και της είπε· «Καημένη, αυτά τι τα ζητάς, τι θέλεις να τα μάθεις; Μόν' έλα, δίχως τίποτε να κρύψω να τ' ακούσεις. Όμως γι' αυτό δε θα χαρείς, καθώς κι εγώ δε χαίρω που μου 'πε ο μάντης σε πολλές θνητών να τρέξω χώρες  κρατώντας καλοσήκωτο κουπί στα δυο μου χέρια, όσο να φτάσω σε λαούς που θάλασσα δεν ξέρουν και τρώνε ανάλατο φαγί και μήτε από καράβια γνωρίζουν κοκκινόπλωρα, μήτε είδανε ποτέ τους τα καλοτράβηχτα κουπιά που 'ναι φτερά των πλοίων.  Κι άκου, καθώς μου το 'λεγε τ' αλάθευτο σημάδι. Όταν στο δρόμο που τραβώ ξένος με βρει διαβάτης και λιχνιστήρι αυτό μου πει στον ώμο που σηκώνω, πρόσταξε τότε το κουπί στο χώμα να το μπήξω κι όμορφα να προσφέρω εκεί σφαχτά στον Ποσειδώνα,  αρνί, δαμάλι και καπρί των χοίρων αναβάτη, να φτάσω στην πατρίδα μου κι αρχοντικές θυσίες πολλές να κάμω στους θεούς, που κατοικούν στα ουράνια, με τη σειρά του καθενός. Κι ο θάνατος πια τότε γλυκός μακριά απ' τα πέλαγα θα 'ρθει να μ' ανταμώσει  στ' αρχοντικά μου γηρατειά. Και γύρω μου ο λαός μου πάντα θα ζει καλότυχος. Έτσι είπε πως θα γίνουν». Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη τ' απάντησε έτσι κι είπε· «Αφού καλύτερα οι θεοί τα γηρατειά σου γράφουν, έχεις ελπίδα στα στερνά να πάψουν τα δεινά σου».  Ενόσω αυτά κουβέντιαζαν μιλώντας μεταξύ τους η Ευρυνόμη ετοίμαζε κι η βάγια το κρεβάτι βάζοντας στρώματα απαλά στη λάμψη των λαμπάδων. Κι αφού με βιάση στρώσανε το μαλακό κρεβάτι γύρισε στο γιατάκι της να κοιμηθεί η γριούλα  κι η Ευρυνόμη μ' ένα φως στο χέρι προχωρούσε, καθώς οι δυο τους πήγαιναν να πέσουν στο κρεβάτι. Κι άμα τους πήγε γύρισε κι αυτή στην κάμαρή της. Κι εκείνοι τότε στο παλιό κρεβάτι με λαχτάρα της παντρειάς θυμήθηκαν την ορισμένη τάξη.  Τότε ο θεϊκός Τηλέμαχος, ο Εύμαιος κι ο βουκόλος πάψανε αμέσως το χορό, πάψανε κι οι γυναίκες κι όλοι έπειτα κοιμήθηκαν στο ισκιερό παλάτι. Κι εκείνοι, αφού χαρήκανε τη ζαχαρένια αγάπη γλυκιά κουβέντα αρχίσανε μιλώντας μεταξύ τους.  Μια του 'λεγε όσα πέραε μες στο παλάτι εκείνη τη σιχαμένη συντροφιά να βλέπει των Μνηστήρων, που σφάζανε εξ' αιτίας της πλήθος αρνιά και βόδια κι απ' τα πιθάρια αμέτρητο γλυκό κρασί τραβούσαν, μια πάλε ο θεογέννητος της έλεγε ο Δυσσέας  όσα στους άλλους έκαμε δεινά κι όσα κι ο ίδιος κακόπαθε. Και χαίρουνταν ν' ακούει η Πηνελόπη κι ούτ' ύπνος της ερχόντανε πριν όλα να τα μάθει. Κι άρχισε πώς τους Κίκονες υπόταξε. Κατόπι πώς έφτασε στην καρπερή των Λωτοφάγων χώρα.  Ο Κύκλωπας τι του 'καμε και πώς τα πλέρωσε όλα, που του 'φαγε δίχως σπλαχνιά τους ποθητούς συντρόφους. Πώς έφτασε στον Αίολο και τον φιλοξενούσε, όμως δεν του'τανε γραφτό, κι ας τον ξεπροβοδούσε ακόμα να 'ρθει στη γλυκιά πατρίδα, κι η φουρτούνα  στην ψαροτρόφα θάλασσα τον γύρισε θρηνώντας. Πώς πήγε στην Τηλέπυλο, των Λαιστρυγόνων χώρα που τα καράβια χάλασαν, και τους γοργούς συντρόφους (όλους, και μόνος γλίτωσε με το καράβι εκείνος ). Της Κίρκης τα καμώματα της είπε και τους δόλους,  στον Άδη πώς κατέβηκε τον καταραχνιασμένο, του Τειρεσία την ψυχή του μάντη να ρωτήσει, με πλοίο του πολύσκαρμο, κι είδε όλους τους συντρόφους κι εκείνη που τον έκαμε κι έθρεψε από μικράκι. Πώς τ' άκουσε το λυγερό τραγούδι των Σειρήνων,  πώς έφτασε και στις Κρουστές τις πέτρες και στην έρμη στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, που δίχως να την πάθει κανείς θνητός δεν πέρασε καμιά φορά κοντά τους. Πώς φάγανε οι συντρόφοι του του Ήλιου τα γελάδια, πώς έκαψε το γλήγορο καράβι ο βροντορίχτης  του Κρόνου ο γιος, με φλογερό αστροπελέκι τότε κι όλοι οι λεβέντες χάθηκαν συντρόφοι του, κι εκείνος τη μαύρη μοίρα ξέφυγε μονάχος, και πώς πήγε στης Ωγυγίας το νησί, στην Καλυψώ τη νύφη, που τον κρατούσε κι άντρα της ποθούσε να τον έχει,  και στη βαθιά τον έθαψε σπηλιά της, τάζοντάς του να τόνε κάμει αθάνατο κι αγέραστον ακόμα, όμως ποτέ δεν του 'πειθε στα στήθια την καρδιά του. Πώς έφτασε στους Φαίακες με βάσανα και πίκρες, που σα θεό τον τίμησαν απ' την καρδιά τους όλοι  και με καράβι στη γλυκιά τον έστειλαν πατρίδα, χαλκό και μάλαμα σωρό και ρούχα δίνοντάς του. Αυτό το λόγο είπε στερνό κι ύπνος γλυκός τον πήρε, που όλα τα μέλη παραλεί και της ψυχής τις έννοιες. Κι ένα άλλο η λιόθωρη θεά σοφίστηκε η Παλλάδα·  Την ώρα που κατάλαβε πως χόρτασε ο Δυσσέας τον ύπνο και την αγκαλιά της γλυκοποθητής του, σήκωσε τη χρυσόθρονη τη νυχτογεννημέννη αμέσως απ' τον Ωκεανό, να φέρει φως στον κόσμο. Σηκώθηκε απ' το μαλακό κρεβάτι κι ο Δυσσέας κι έτσι δυο λόγια μίλησε στο λατρευτό του ταίρι· «Καλή μου, πια από βάσανα χορτάσαμε κι οι δυο μας, ατή σου τον πολύπαθο να κλαις το γυρισμό μου, κι ο Δίας κι οι λοιποί θεοί να με κρατούν με πίκρες αλάργα απ' την πατρίδα μου, που τόσο την ποθούσα.  Τώρα το πολυπόθητο σα βρήκαμε κρεβάτι, το βιος μας θα κοιτάξουμε στο σπίτι εδώ, όσο μένει, κι όσα μου κόψανε οι γαμπροί σφαχτά μου οι ξιπασμένοι πολλά θα πάρω μόνος μου, κι άλλα οι Θιακοί θα δώσουν ωσότου μέσα τις αυλές να τις γεμίσουν όλες.  Μα τώρα στο πολύδεντρο το ξοχικό θα σύρω, να ιδώ το γέρο μου γονιό, που κλαίει πικρά για μένα. Και κάμε, φως μου, όπως σου πω, στοχαστική κι ας είσαι. Θα τρέξει η φήμη των γαμπρών, που ξέβγαλα στο σπίτι, ο ήλιος άμα πρωτοβγεί. Στ' ανώι ανέβα τότες  και κάτσε με τις δούλες σου χωρίς να ιδείς κανένα.» Είπε κι αμέσως φόρεσε τα ξακουστά άρματά του, κι έπειτα τον Τηλέμαχο, τον Εύμαιο, τον τσοπάνη σηκώνει κι είπε τ' άρματα να βάλουν του πολέμου. Κι εκείνοι τον υπάκουσαν και πήρανε τα όπλα.  Την πόρτα ανοίγουν κι έβγαιναν, κι ο δόλιος ο Δυσσέας. Έφεγγε πια το φως στη γη, μα με σπουδή η Παλλάδα έξω απ' την πόλη τους περνά σκοτάδι σκεπασμένους.