ΌΜΗΡΟΥ ΌΔΥΣΣΕΙΑ ΡΑΨΩΔΙΑ Ω΄

ΆΠΟΔΟΣΙΣ ΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΣΙΔΕΡΗΣ  ΡΑΨΩΔΙΑ Ω΄

Ἑρμῆς δὲ ψυχὰς Κυλλήνιος ἐξεκαλεῖτο ἀνδρῶν μνηστήρων· ἔχε δὲ ῥάβδον μετὰ χερσὶ καλὴν χρυσείην, τῇ τ' ἀνδρῶν ὄμματα θέλγει, ὧν ἐθέλει, τοὺς δ' αὖτε καὶ ὑπνώοντας ἐγείρει· τῇ ῥ' ἄγε κινήσας, ταὶ δὲ τρίζουσαι ἕποντο. ὡς δ' ὅτε νυκτερίδες μυχῷ ἄντρου θεσπεσίοιο τρίζουσαι ποτέονται, ἐπεί κέ τις ἀποπέσῃσιν ὁρμαθοῦ ἐκ πέτρης, ἀνά τ' ἀλλήλῃσιν ἔχονται, ὣς αἱ τετριγυῖαι ἅμ' ἤϊσαν· ἦρχε δ' ἄρα σφιν Ἑρμείας ἀκάκητα κατ' εὐρώεντα κέλευθα. πὰρ δ' ἴσαν Ὠκεανοῦ τε ῥοὰς καὶ Λευκάδα πέτρην, ω 10 ἠδὲ παρ' Ἠελίοιο πύλας καὶ δῆμον Ὀνείρων ἤϊσαν· αἶψα δ' ἵκοντο κατ' ἀσφοδελὸν λειμῶνα, ἔνθα τε ναίουσι ψυχαί, εἴδωλα καμόντων. εὗρον δὲ ψυχὴν Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος καὶ Πατροκλῆος καὶ ἀμύμονος Ἀντιλόχοιο Αἴαντός θ', ὃς ἄριστος ἔην εἶδός τε δέμας τε τῶν ἄλλων Δαναῶν μετ' ἀμύμονα Πηλεΐωνα. ὣς οἱ μὲν περὶ κεῖνον ὁμίλεον· ἀγχίμολον δὲ ἤλυθ' ἔπι ψυχὴ Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδαο ἀχνυμένη· περὶ δ' ἄλλαι ἀγηγέραθ', ὅσσοι ἅμ' αὐτῷ ω 20 οἴκῳ ἐν Αἰγίσθοιο θάνον καὶ πότμον ἐπέσπον. τὸν προτέρη ψυχὴ προσεφώνεε Πηλεΐωνος· «Ἀτρεΐδη, περὶ μέν σε φάμεν Διὶ τερπικεραύνῳ ἀνδρῶν ἡρώων φίλον ἔμμεναι ἤματα πάντα, οὕνεκα πολλοῖσίν τε καὶ ἰφθίμοισιν ἄνασσες δήμῳ ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχομεν ἄλγε' Ἀχαιοί. ἦ τ' ἄρα καὶ σοὶ πρωῒ παραστήσεσθαι ἔμελλε μοῖρ' ὀλοή, τὴν οὔ τις ἀλεύεται, ὅς κε γένηται. ὡς ὄφελες τιμῆς ἀπονήμενος, ἧς περ ἄνασσες, δήμῳ ἔνι Τρώων θάνατον καὶ πότμον ἐπισπεῖν· ω 30 τῶ κέν τοι τύμβον μὲν ἐποίησαν Παναχαιοί, ἠδέ κε καὶ σῷ παιδὶ μέγα κλέος ἤρα' ὀπίσσω· νῦν δ' ἄρα σ' οἰκτίστῳ θανάτῳ εἵμαρτο ἁλῶναι.» τὸν δ' αὖτε ψυχὴ προσεφώνεεν Ἀτρεΐδαο· «ὄλβιε Πηλέος υἱέ, θεοῖσ' ἐπιείκελ' Ἀχιλλεῦ, ὃς θάνες ἐν Τροίῃ ἑκὰς Ἄργεος· ἀμφὶ δέ σ' ἄλλοι κτείνοντο Τρώων καὶ Ἀχαιῶν υἷες ἄριστοι, μαρνάμενοι περὶ σεῖο· σὺ δ' ἐν στροφάλιγγι κονίης κεῖσο μέγας μεγαλωστί, λελασμένος ἱπποσυνάων. ἡμεῖς δὲ πρόπαν ἦμαρ ἐμαρνάμεθ'· οὐδέ κε πάμπαν ω 40 παυσάμεθα πτολέμου, εἰ μὴ Ζεὺς λαίλαπι παῦσεν. αὐτὰρ ἐπεί σ' ἐπὶ νῆας ἐνείκαμεν ἐκ πολέμοιο, κάτθεμεν ἐν λεχέεσσι, καθήραντες χρόα καλὸν ὕδατί τε λιαρῷ καὶ ἀλείφατι· πολλὰ δέ σ' ἀμφὶ δάκρυα θερμὰ χέον Δαναοὶ κείροντό τε χαίτας. μήτηρ δ' ἐξ ἁλὸς ἦλθε σὺν ἀθανάτῃσ' ἁλίῃσιν ἀγγελίης ἀΐουσα· βοὴ δ' ἐπὶ πόντον ὀρώρει θεσπεσίη, ὑπὸ δὲ τρόμος ἤλυθε πάντας Ἀχαιούς. καί νύ κ' ἀναΐξαντες ἔβαν κοίλας ἐπὶ νῆας, εἰ μὴ ἀνὴρ κατέρυκε παλαιά τε πολλά τε εἰδώς, ω 50 Νέστωρ, οὗ καὶ πρόσθεν ἀρίστη φαίνετο βουλή· ὅ σφιν ἐῢ φρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν· «ἴσχεσθ', Ἀργεῖοι, μὴ φεύγετε, κοῦροι Ἀχαιῶν. μήτηρ ἐξ ἁλὸς ἥδε σὺν ἀθανάτῃσ' ἁλίῃσιν ἔρχεται, οὗ παιδὸς τεθνηότος ἀντιόωσα.» ὣς ἔφαθ', οἱ δ' ἔσχοντο φόβου μεγάθυμοι Ἀχαιοί. ἀμφὶ δέ σ' ἔστησαν κοῦραι ἁλίοιο γέροντος οἴκτρ' ὀλοφυρόμεναι, περὶ δ' ἄμβροτα εἵματα ἕσσαν. Μοῦσαι δ' ἐννέα πᾶσαι ἀμειβόμεναι ὀπὶ καλῇ θρήνεον· ἔνθα κεν οὔ τιν' ἀδάκρυτόν γ' ἐνόησας ω 60 Ἀργείων· τοῖον γὰρ ὑπώρορε Μοῦσα λίγεια. ἑπτὰ δὲ καὶ δέκα μέν σε ὁμῶς νύκτας τε καὶ ἦμαρ κλαίομεν ἀθάνατοί τε θεοὶ θνητοί τ' ἄνθρωποι· ὀκτωκαιδεκάτῃ δ' ἔδομεν πυρί· πολλὰ δ' ἐπ' αὐτῷ μῆλα κατεκτάνομεν μάλα πίονα καὶ ἕλικας βοῦς. καίεο δ' ἔν τ' ἐσθῆτι θεῶν καὶ ἀλείφατι πολλῷ καὶ μέλιτι γλυκερῷ· πολλοὶ δ' ἥρωες Ἀχαιοὶ τεύχεσιν ἐῤῥώσαντο πυρὴν πέρι καιομένοιο, πεζοί θ' ἱππῆές τε· πολὺς δ' ὀρυμαγδὸς ὀρώρει. αὐτὰρ ἐπεὶ δή σε φλὸξ ἤνυσεν Ἡφαίστοιο, ω 70 ἠῶθεν δή τοι λέγομεν λεύκ' ὀστέ', Ἀχιλλεῦ, οἴνῳ ἐν ἀκρήτῳ καὶ ἀλείφατι. δῶκε δὲ μήτηρ χρύσεον ἀμφιφορῆα· Διωνύσοιο δὲ δῶρον φάσκ' ἔμεναι, ἔργον δὲ περικλυτοῦ Ἡφαίστοιο. ἐν τῷ τοι κεῖται λεύκ' ὀστέα, φαίδιμ' Ἀχιλλεῦ, μίγδα δὲ Πατρόκλοιο Μενοιτιάδαο θανόντος, χωρὶς δ' Ἀντιλόχοιο, τὸν ἔξοχα τῖες ἁπάντων τῶν ἄλλων ἑτάρων μετὰ Πάτροκλόν γε θανόντα. ἀμφ' αὐτοῖσι δ' ἔπειτα μέγαν καὶ ἀμύμονα τύμβον χεύαμεν Ἀργείων ἱερὸς στρατὸς αἰχμητάων ω 80 ἀκτῇ ἔπι προὐχούσῃ, ἐπὶ πλατεῖ Ἑλλησπόντῳ, ὥς κεν τηλεφανὴς ἐκ ποντόφιν ἀνδράσιν εἴη τοῖσ', οἳ νῦν γεγάασι καὶ οἳ μετόπισθεν ἔσονται. μήτηρ δ' αἰτήσασα θεοὺς περικαλλέ' ἄεθλα θῆκε μέσῳ ἐν ἀγῶνι ἀριστήεσσιν Ἀχαιῶν. ἤδη μὲν πολέων τάφῳ ἀνδρῶν ἀντεβόλησας ἡρώων, ὅτε κέν ποτ' ἀποφθιμένου βασιλῆος ζώννυνταί τε νέοι καὶ ἐπεντύνωνται ἄεθλα· ἀλλά κε κεῖνα μάλιστα ἰδὼν θηήσαο θυμῷ, οἷ' ἐπὶ σοὶ κατέθηκε θεὰ περικαλλέ' ἄεθλα, ω 90 ἀργυρόπεζα Θέτις· μάλα γὰρ φίλος ἦσθα θεοῖσιν. ὣς σὺ μὲν οὐδὲ θανὼν ὄνομ' ὤλεσας, ἀλλά τοι αἰεὶ πάντας ἐπ' ἀνθρώπους κλέος ἔσσεται ἐσθλόν, Ἀχιλλεῦ· αὐτὰρ ἐμοὶ τί τόδ' ἦδος, ἐπεὶ πόλεμον τολύπευσα; ἐν νόστῳ γάρ μοι Ζεὺς μήσατο λυγρὸν ὄλεθρον Αἰγίσθου ὑπὸ χερσὶ καὶ οὐλομένης ἀλόχοιο.» ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον· ἀγχίμολον δέ σφ' ἦλθε διάκτορος Ἀργεϊφόντης ψυχὰς μνηστήρων κατάγων Ὀδυσῆϊ δαμέντων. τὼ δ' ἄρα θαμβήσαντ' ἰθὺς κίον, ὡς ἐσιδέσθην. ω 100 ἔγνω δὲ ψυχὴ Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδαο παῖδα φίλον Μελανῆος, ἀγακλυτὸν Ἀμφιμέδοντα· ξεῖνος γάρ οἱ ἔην Ἰθάκῃ ἔνι οἰκία ναίων. τὸν προτέρη ψυχὴ προσεφώνεεν Ἀτρεΐδαο· «Ἀμφίμεδον, τί παθόντες ἐρεμνὴν γαῖαν ἔδυτε πάντες κεκριμένοι καὶ ὁμήλικες; οὐδέ κεν ἄλλως κρινάμενος λέξαιτο κατὰ πτόλιν ἄνδρας ἀρίστους. ἢ ὔμμ' ἐν νήεσσι Ποσειδάων ἐδάμασσεν ὄρσας ἀργαλέους ἀνέμους καὶ κύματα μακρά, ἦ που ἀνάρσιοι ἄνδρες ἐδηλήσαντ' ἐπὶ χέρσου ω 110 βοῦς περιταμνομένους ἠδ' οἰῶν πώεα καλά, ἦε περὶ πτόλιος μαχεούμενοι ἠδὲ γυναικῶν; εἰπέ μοι εἰρομένῳ· ξεῖνος δέ τοι εὔχομαι εἶναι. ἦ οὐ μέμνῃ, ὅτε κεῖσε κατήλυθον ὑμέτερον δῶ ὀτρυνέων Ὀδυσῆα σὺν ἀντιθέῳ Μενελάῳ Ἴλιον εἰς ἅμ' ἕπεσθαι ἐϋσσέλμων ἐπὶ νηῶν; μηνὶ δ' ἐν οὔλῳ πάντα περήσαμεν εὐρέα πόντον, σπουδῇ παρπεπιθόντες Ὀδυσσῆα πτολίπορθον.» τὸν δ' αὖτε ψυχὴ προσεφώνεεν Ἀμφιμέδοντος· «Ἀτρεΐδη κύδιστε, ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον, ω 120 μέμνημαι τάδε πάντα, διοτρεφές, ὡς ἀγορεύεις· σοὶ δ' ἐγὼ εὖ μάλα πάντα καὶ ἀτρεκέως καταλέξω, ἡμετέρου θανάτοιο κακὸν τέλος, οἷον ἐτύχθη. μνώμεθ' Ὀδυσσῆος δὴν οἰχομένοιο δάμαρτα· ἡ δ' οὔτ' ἠρνεῖτο στυγερὸν γάμον οὔτε τελεύτα, ἡμῖν φραζομένη θάνατον καὶ κῆρα μέλαιναν, ἀλλὰ δόλον τόνδ' ἄλλον ἐνὶ φρεσὶ μερμήριξε· στησαμένη μέγαν ἱστὸν ἐνὶ μεγάροισιν ὕφαινε, λεπτὸν καὶ περίμετρον· ἄφαρ δ' ἡμῖν μετέειπε· «κοῦροι, ἐμοὶ μνηστῆρες, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς, ω 130 μίμνετ' ἐπειγόμενοι τὸν ἐμὸν γάμον, εἰς ὅ κε φᾶρος ἐκτελέσω, μή μοι μεταμώνια νήματ' ὄληται, Λαέρτῃ ἥρωϊ ταφήϊον, εἰς ὅτε κέν μιν μοῖρ' ὀλοὴ καθέλῃσι τανηλεγέος θανάτοιο, μή τίς μοι κατὰ δῆμον Ἀχαιϊάδων νεμεσήσῃ, αἴ κεν ἄτερ σπείρου κεῖται πολλὰ κτεατίσσας.» ὣς ἔφαθ', ἡμῖν δ' αὖτ' ἐπεπείθετο θυμὸς ἀγήνωρ. ἔνθα καὶ ἠματίη μὲν ὑφαίνεσκεν μέγαν ἱστόν, νύκτας δ' ἀλλύεσκεν, ἐπὴν δαΐδας παραθεῖτο. ὣς τρίετες μὲν ἔληθε δόλῳ καὶ ἔπειθεν Ἀχαιούς· ω 140 ἀλλ' ὅτε τέτρατον ἦλθεν ἔτος καὶ ἐπήλυθον ὧραι, μηνῶν φθινόντων, περὶ δ' ἤματα πόλλ' ἐτελέσθη, καὶ τότε δή τις ἔειπε γυναικῶν, ἣ σάφα ᾔδη, καὶ τήν γ' ἀλλύουσαν ἐφεύρομεν ἀγλαὸν ἱστόν. ὣς τὸ μὲν ἐξετέλεσσε καὶ οὐκ ἐθέλουσ', ὑπ' ἀνάγκης. εὖθ' ἡ φᾶρος ἔδειξεν, ὑφήνασα μέγαν ἱστόν, πλύνασ', ἠελίῳ ἐναλίγκιον ἠὲ σελήνῃ, καὶ τότε δή ῥ' Ὀδυσῆα κακός ποθεν ἤγαγε δαίμων ἀγροῦ ἐπ' ἐσχατιήν, ὅθι δώματα ναῖε συβώτης. ἔνθ' ἦλθεν φίλος υἱὸς Ὀδυσσῆος θείοιο, ω 150 ἐκ Πύλου ἠμαθόεντος ἰὼν σὺν νηῒ μελαίνῃ· τὼ δὲ μνηστῆρσιν θάνατον κακὸν ἀρτύναντε ἵκοντο προτὶ ἄστυ περικλυτόν, ἦ τοι Ὀδυσσεὺς ὕστερος, αὐτὰρ Τηλέμαχος πρόσθ' ἡγεμόνευε. τὸν δὲ συβώτης ἦγε κακὰ χροῒ εἵματ' ἔχοντα, πτωχῷ λευγαλέῳ ἐναλίγκιον ἠδὲ γέροντι, σκηπτόμενον· τὰ δὲ λυγρὰ περὶ χροῒ εἵματα ἕστο· οὐδέ τις ἡμείων δύνατο γνῶναι τὸν ἐόντα, ἐξαπίνης προφανέντ', οὐδ' οἳ προγενέστεροι ἦσαν, ἀλλ' ἔπεσίν τε κακοῖσιν ἐνίσσομεν ἠδὲ βολῇσιν. ω 160 αὐτὰρ ὁ τεῖος ἐτόλμα ἐνὶ μεγάροισιν ἑοῖσι βαλλόμενος καὶ ἐνισσόμενος τετληότι θυμῷ· ἀλλ' ὅτε δή μιν ἔγειρε Διὸς νόος αἰγιόχοιο, σὺν μὲν Τηλεμάχῳ περικαλλέα τεύχε' ἀείρας ἐς θάλαμον κατέθηκε καὶ ἐκλήϊσεν ὀχῆας, αὐτὰρ ὁ ἣν ἄλοχον πολυκερδείῃσιν ἄνωγε τόξον μνηστήρεσσι θέμεν πολιόν τε σίδηρον, ἡμῖν αἰνομόροισιν ἀέθλια καὶ φόνου ἀρχήν. οὐδέ τις ἡμείων δύνατο κρατεροῖο βιοῖο νευρὴν ἐντανύσαι, πολλὸν δ' ἐπιδευέες ἦμεν. ω 170 ἀλλ' ὅτε χεῖρας ἵκανεν Ὀδυσσῆος μέγα τόξον, ἔνθ' ἡμεῖς μὲν πάντες ὁμοκλέομεν ἐπέεσσι τόξον μὴ δόμεναι, μηδ' εἰ μάλα πόλλ' ἀγορεύοι, Τηλέμαχος δέ μιν οἶος ἐποτρύνων ἐκέλευσεν. αὐτὰρ ὁ δέξατο χειρὶ πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, ῥηϊδίως δ' ἐτάνυσσε βιόν, διὰ δ' ἧκε σιδήρου· στῆ δ' ἄρ' ἐπ' οὐδὸν ἰών, ταχέας δ' ἐκχεύατ' ὀϊστοὺς δεινὸν παπταίνων, βάλε δ' Ἀντίνοον βασιλῆα. αὐτὰρ ἔπειτ' ἄλλοισ' ἐφίει στονόεντα βέλεμνα ἄντα τιτυσκόμενος· τοὶ δ' ἀγχιστῖνοι ἔπιπτον. ω 180 γνωτὸν δ' ἦν, ὅ ῥά τίς σφι θεῶν ἐπιτάῤῥοθος ἦεν· αὐτίκα γὰρ κατὰ δώματ' ἐπισπόμενοι μένεϊ σφῷ κτεῖνον ἐπιστροφάδην, τῶν δὲ στόνος ὤρνυτ' ἀεικὴς κράτων τυπτομένων, δάπεδον δ' ἅπαν αἵματι θῦεν. ὣς ἡμεῖς, Ἀγάμεμνον, ἀπωλόμεθ', ὧν ἔτι καὶ νῦν σώματ' ἀκηδέα κεῖται ἐνὶ μεγάροισ' Ὀδυσῆος· οὐ γάρ πω ἴσασι φίλοι κατὰ δώμαθ' ἑκάστου, οἵ κ' ἀπονίψαντες μέλανα βρότον ἐξ ὠτειλέων κατθέμενοι γοάοιεν· ὃ γὰρ γέρας ἐστὶ θανόντων.» τὸν δ' αὖτε ψυχὴ προσεφώνεεν Ἀτρεΐδαο· ω 190 «ὄλβιε Λαέρταο πάϊ, πολυμήχαν' Ὀδυσσεῦ, ἦ ἄρα σὺν μεγάλῃ ἀρετῇ ἐκτήσω ἄκοιτιν· ὡς ἀγαθαὶ φρένες ἦσαν ἀμύμονι Πηνελοπείῃ, κούρῃ Ἰκαρίου, ὡς εὖ μέμνητ' Ὀδυσῆος, ἀνδρὸς κουριδίου. τῶ οἱ κλέος οὔ ποτ' ὀλεῖται ἧς ἀρετῆς, τεύξουσι δ' ἐπιχθονίοισιν ἀοιδὴν ἀθάνατοι χαρίεσσαν ἐχέφρονι Πηνελοπείῃ, οὐχ ὡς Τυνδαρέου κούρη κακὰ μήσατο ἔργα, κουρίδιον κτείνασα πόσιν, στυγερὴ δέ τ' ἀοιδὴ ἔσσετ' ἐπ' ἀνθρώπους, χαλεπὴν δέ τε φῆμιν ὀπάσσει ω 200 θηλυτέρῃσι γυναιξί, καὶ ἥ κ' εὐεργὸς ἔῃσιν.» ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον, ἑσταότ' εἰν Ἀΐδαο δόμοισ', ὑπὸ κεύθεσι γαίης· οἱ δ' ἐπεὶ ἐκ πόλιος κατέβαν, τάχα δ' ἀγρὸν ἵκοντο καλὸν Λαέρταο τετυγμένον, ὅν ῥά ποτ' αὐτὸς Λαέρτης κτεάτισσεν, ἐπεὶ μάλα πολλὰ μόγησεν. ἔνθα οἱ οἶκος ἔην, περὶ δὲ κλίσιον θέε πάντῃ, ἐν τῷ σιτέσκοντο καὶ ἵζανον ἠδὲ ἴαυον δμῶες ἀναγκαῖοι, τοί οἱ φίλα ἐργάζοντο. ἐν δὲ γυνὴ Σικελὴ γρηῢς πέλεν, ἥ ῥα γέροντα ω 210 ἐνδυκέως κομέεσκεν ἐπ' ἀγροῦ νόσφι πόληος. ἔνθ' Ὀδυσεὺς δμώεσσι καὶ υἱέϊ μῦθον ἔειπεν· «ὑμεῖς μὲν νῦν ἔλθετ' ἐϋκτίμενον δόμον εἴσω, δεῖπνον δ' αἶψα συῶν ἱερεύσατε ὅς τις ἄριστος· αὐτὰρ ἐγὼ πατρὸς πειρήσομαι ἡμετέροιο, αἴ κέ μ' ἐπιγνώῃ καὶ φράσσεται ὀφθαλμοῖσιν, ἦέ κεν ἀγνοιῇσι πολὺν χρόνον ἀμφὶς ἐόντα.» ὣς εἰπὼν δμώεσσιν ἀρήϊα τεύχε' ἔδωκεν. οἱ μὲν ἔπειτα δόμονδε θοῶς κίον, αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ἄσσον ἴεν πολυκάρπου ἀλῳῆς πειρητίζων. ω 220 οὐδ' εὗρεν Δολίον, μέγαν ὄρχατον ἐσκαταβαίνων, οὐδέ τινα δμώων οὐδ' υἱῶν· ἀλλ' ἄρα τοί γε αἱμασιὰς λέξοντες ἀλῳῆς ἔμμεναι ἕρκος ᾤχοντ', αὐτὰρ ὁ τοῖσι γέρων ὁδὸν ἡγεμόνευε. τὸν δ' οἶον πατέρ' εὗρεν ἐϋκτιμένῃ ἐν ἀλῳῇ, λιστρεύοντα φυτόν· ῥυπόωντα δὲ ἕστο χιτῶνα, ῥαπτὸν ἀεικέλιον, περὶ δὲ κνήμῃσι βοείας κνημῖδας ῥαπτὰς δέδετο, γραπτῦς ἀλεείνων, χειρῖδάς τ' ἐπὶ χερσὶ βάτων ἕνεκ'· αὐτὰρ ὕπερθεν αἰγείην κυνέην κεφαλῇ ἔχε, πένθος ἀέξων. ω 230 τὸν δ' ὡς οὖν ἐνόησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεὺς γήραϊ τειρόμενον, μέγα δὲ φρεσὶ πένθος ἔχοντα, στὰς ἄρ' ὑπὸ βλωθρὴν ὄγχνην κατὰ δάκρυον εἶβε. μερμήριξε δ' ἔπειτα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμὸν κύσσαι καὶ περιφῦναι ἑὸν πατέρ' ἠδὲ ἕκαστα εἰπεῖν, ὡς ἔλθοι καὶ ἵκοιτ' ἐς πατρίδα γαῖαν, ἦ πρῶτ' ἐξερέοιτο ἕκαστά τε πειρήσαιτο. ὧδε δέ οἱ φρονέοντι δοάσσατο κέρδιον εἶναι, πρῶτον κερτομίοισ' ἔπεσιν διαπειρηθῆναι. τὰ φρονέων ἰθὺς κίεν αὐτοῦ δῖος Ὀδυσσεύς. ω 240 ἦ τοι ὁ μὲν κατέχων κεφαλὴν φυτὸν ἀμφελάχαινε· τὸν δὲ παριστάμενος προσεφώνεε φαίδιμος υἱός· «ὦ γέρον, οὐκ ἀδαημονίη σ' ἔχει ἀμφιπολεύειν ὄρχατον, ἀλλ' εὖ τοι κομιδὴ ἔχει, οὐδέ τι πάμπαν, οὐ φυτόν, οὐ συκῆ, οὐκ ἄμπελος, οὐ μὲν ἐλαίη, οὐκ ὄγχνη, οὐ πρασιή τοι ἄνευ κομιδῆς κατὰ κῆπον. ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δὲ μὴ χόλον ἔνθεο θυμῷ· αὐτόν σ' οὐκ ἀγαθὴ κομιδὴ ἔχει, ἀλλ' ἅμα γῆρας λυγρὸν ἔχεις αὐχμεῖς τε κακῶς καὶ ἀεικέα ἕσσαι. οὐ μὲν ἀεργίης γε ἄναξ ἕνεκ' οὔ σε κομίζει, ω 250 οὐδέ τί τοι δούλειον ἐπιπρέπει εἰσοράασθαι εἶδος καὶ μέγεθος· βασιλῆι γὰρ ἀνδρὶ ἔοικας. τοιούτῳ δὲ ἔοικεν, ἐπεὶ λούσαιτο φάγοι τε, εὑδέμεναι μαλακῶς· ἡ γὰρ δίκη ἐστὶ γερόντων. ἀλλ' ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον· τεῦ δμώς εἰς ἀνδρῶν; τεῦ δ' ὄρχατον ἀμφιπολεύεις; καί μοι τοῦτ' ἀγόρευσον ἐτήτυμον, ὄφρ' ἐῢ εἰδῶ, εἰ ἐτεόν γ' Ἰθάκην τήνδ' ἱκόμεθ', ὥς μοι ἔειπεν οὗτος ἀνὴρ νῦν δὴ ξυμβλήμενος ἐνθάδ' ἰόντι, οὔ τι μάλ' ἀρτίφρων, ἐπεὶ οὐ τόλμησεν ἕκαστα ω 260 εἰπεῖν ἠδ' ἐπακοῦσαι ἐμὸν ἔπος, ὡς ἐρέεινον ἀμφὶ ξείνῳ ἐμῷ, ἤ που ζώει τε καὶ ἔστιν, ἦ ἤδη τέθνηκε καὶ εἰν Ἀΐδαο δόμοισιν. ἐκ γάρ τοι ἐρέω, σὺ δὲ σύνθεο καί μευ ἄκουσον· ἄνδρα ποτ' ἐξείνισσα φίλῃ ἐν πατρίδι γαίῃ ἡμέτερόνδ' ἐλθόντα, καὶ οὔ πώ τις βροτὸς ἄλλος ξείνων τηλεδαπῶν φιλίων ἐμὸν ἵκετο δῶμα· εὔχετο δ' ἐξ Ἰθάκης γένος ἔμμεναι, αὐτὰρ ἔφασκε Λαέρτην Ἀρκεισιάδην πατέρ' ἔμμεναι αὐτῷ. τὸν μὲν ἐγὼ πρὸς δώματ' ἄγων ἐῢ ἐξείνισσα, ω 270 ἐνδυκέως φιλέων, πολλῶν κατὰ οἶκον ἐόντων, καί οἱ δῶρα πόρον ξεινήϊα, οἷα ἐῴκει. χρυσοῦ μέν οἱ δῶκ' εὐεργέος ἑπτὰ τάλαντα, δῶκα δέ οἱ κρητῆρα πανάργυρον ἀνθεμόεντα, δώδεκα δ' ἁπλοΐδας χλαίνας, τόσσους δὲ τάπητας, τόσσα δὲ φάρεα καλά, τόσους δ' ἐπὶ τοῖσι χιτῶνας, χωρὶς δ' αὖτε γυναῖκας ἀμύμονα ἔργα ἰδυίας τέσσαρας εἰδαλίμας, ἃς ἤθελεν αὐτὸς ἑλέσθαι.» τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα πατὴρ κατὰ δάκρυον εἴβων· «ξεῖν', ἦ τοι μὲν γαῖαν ἱκάνεις, ἣν ἐρεείνεις, ω 280 ὑβρισταὶ δ' αὐτὴν καὶ ἀτάσθαλοι ἄνδρες ἔχουσι. δῶρα δ' ἐτώσια ταῦτα χαρίζεο, μυρί' ὀπάζων· εἰ γάρ μιν ζωόν γε κίχεις Ἰθάκης ἐνὶ δήμῳ, τῶ κέν σ' εὖ δώροισιν ἀμειψάμενος ἀπέπεμψε καὶ ξενίῃ ἀγαθῇ· ἡ γὰρ θέμις, ὅς τις ὑπάρξῃ. ἀλλ' ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον· πόστον δὴ ἔτος ἐστίν, ὅτε ξείνισσας ἐκεῖνον, σὸν ξεῖνον δύστηνον, ἐμὸν παῖδ', εἴ ποτ' ἔην γε; δύσμορον· ὅν που τῆλε φίλων καὶ πατρίδος αἴης ἠέ που ἐν πόντῳ φάγον ἰχθύες, ἢ ἐπὶ χέρσου ω 290 θηρσὶ καὶ οἰωνοῖσιν ἕλωρ γένετ'· οὐδέ ἑ μήτηρ κλαῦσε περιστείλασα πατήρ θ', οἵ μιν τεκόμεσθα· οὐδ' ἄλοχος πολύδωρος, ἐχέφρων Πηνελόπεια, κώκυσ' ἐν λεχέεσσιν ἑὸν πόσιν, ὡς ἐπεῴκει, ὀφθαλμοὺς καθελοῦσα· τὸ γὰρ γέρας ἐστὶ θανόντων. καί μοι τοῦτ' ἀγόρευσον ἐτήτυμον, ὄφρ' ἐῢ εἰδῶ· τίς πόθεν εἰς ἀνδρῶν; πόθι τοι πόλις ἠδὲ τοκῆες; ποῦ δαὶ νηῦς ἕστηκε θοή, ἥ σ' ἤγαγε δεῦρο ἀντιθέους θ' ἑτάρους; ἦ ἔμπορος εἰλήλουθας νηὸς ἐπ' ἀλλοτρίης, οἱ δ' ἐκβήσαντες ἔβησαν;» ω 300 τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «τοιγὰρ ἐγώ τοι πάντα μάλ' ἀτρεκέως καταλέξω. εἰμὶ μὲν ἐξ Ἀλύβαντος, ὅθι κλυτὰ δώματα ναίω, υἱὸς Ἀφείδαντος Πολυπημονίδαο ἄνακτος· αὐτὰρ ἐμοί γ' ὄνομ' ἐστὶν Ἐπήριτος· ἀλλά με δαίμων πλάγξ' ἀπὸ Σικανίης δεῦρ' ἐλθέμεν οὐκ ἐθέλοντα· νηῦς δέ μοι ἥδ' ἕστηκεν ἐπ' ἀγροῦ νόσφι πόληος. αὐτὰρ Ὀδυσσῆϊ τόδε δὴ πέμπτον ἔτος ἐστίν, ἐξ οὗ κεῖθεν ἔβη καὶ ἐμῆς ἀπελήλυθε πάτρης, δύσμορος· ἦ τέ οἱ ἐσθλοὶ ἔσαν ὄρνιθες ἰόντι, ω 310 δεξιοί, οἷς χαίρων μὲν ἐγὼν ἀπέπεμπον ἐκεῖνον, χαῖρε δὲ κεῖνος ἰών· θυμὸς δ' ἔτι νῶϊν ἐώλπει μείξεσθαι ξενίῃ ἠδ' ἀγλαὰ δῶρα διδώσειν.» ὣς φάτο, τὸν δ' ἄχεος νεφέλη ἐκάλυψε μέλαινα· ἀμφοτέρῃσι δὲ χερσὶν ἑλὼν κόνιν αἰθαλόεσσαν χεύατο κὰκ κεφαλῆς πολιῆς, ἁδινὰ στεναχίζων. τοῦ δ' ὠρίνετο θυμός, ἀνὰ ῥῖνας δέ οἱ ἤδη δριμὺ μένος προὔτυψε φίλον πατέρ' εἰσορόωντι. κύσσε δέ μιν περιφὺς ἐπιάλμενος ἠδὲ προσηύδα· ω 320 «κεῖνος μὲν δὴ ὅδ' αὐτὸς ἐγώ, πάτερ, ὃν σὺ μεταλλᾷς, ἤλυθον εἰκοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν. ἀλλ' ἴσχευ κλαυθμοῖο γόοιό τε δακρυόεντος. ἐκ γάρ τοι ἐρέω· - μάλα δὲ χρὴ σπευδέμεν ἔμπης· - μνηστῆρας κατέπεφνον ἐν ἡμετέροισι δόμοισι λώβην τεινύμενος θυμαλγέα καὶ κακὰ ἔργα.» τὸν δ' αὖ Λαέρτης ἀπαμείβετο φώνησέν τε· «εἰ μὲν δὴ Ὀδυσεύς γε, ἐμὸς πάϊς, εἰλήλουθας, σῆμά τί μοι νῦν εἰπὲ ἀριφραδές, ὄφρα πεποίθω.» τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· ω 330 «οὐλὴν μὲν πρῶτον τήνδε φράσαι ὀφθαλμοῖσι, τὴν ἐν Παρνησῷ μ' ἔλασεν σῦς λευκῷ ὀδόντι οἰχόμενον· σὺ δέ με προΐεις καὶ πότνια μήτηρ ἐς πατέρ' Αὐτόλυκον μητρὸς φίλον, ὄφρ' ἂν ἑλοίμην δῶρα, τὰ δεῦρο μολών μοι ὑπέσχετο καὶ κατένευσεν. εἰ δ' ἄγε τοι καὶ δένδρε' ἐϋκτιμένην κατ' ἀλῳὴν εἴπω, ἅ μοί ποτ' ἔδωκας, ἐγὼ δ' ᾔτευν σε ἕκαστα παιδνὸς ἐών, κατὰ κῆπον ἐπισπόμενος· διὰ δ' αὐτῶν ἱκνεύμεσθα, σὺ δ' ὠνόμασας καὶ ἔειπες ἕκαστα. ὄγχνας μοι δῶκας τρεισκαίδεκα καὶ δέκα μηλέας, ω 340 συκέας τεσσαράκοντ'· ὄρχους δέ μοι ὧδ' ὀνόμηνας δώσειν πεντήκοντα, διατρύγιος δὲ ἕκαστος ἤην; ἔνθα δ' ἀνὰ σταφυλαὶ παντοῖαι ἔασιν, ὁππότε δὴ Διὸς ὧραι ἐπιβρίσειαν ὕπερθεν.» ὣς φάτο, τοῦ δ' αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ, σήματ' ἀναγνόντος, τά οἱ ἔμπεδα πέφραδ' Ὀδυσσεύς· ἀμφὶ δὲ παιδὶ φίλῳ βάλε πήχεε· τὸν δὲ ποτὶ οἷ εἷλεν ἀποψύχοντα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς. αὐτὰρ ἐπεί ῥ' ἄμπνυτο καὶ ἐς φρένα θυμὸς ἀγέρθη, ἐξαῦτις μύθοισιν ἀμειβόμενος προσέειπε· ω 350 «Ζεῦ πάτερ, ἦ ῥ' ἔτι ἐστὲ θεοὶ κατὰ μακρὸν Ὄλυμπον, εἰ ἐτεὸν μνηστῆρες ἀτάσθαλον ὕβριν ἔτεισαν. νῦν δ' αἰνῶς δείδοικα κατὰ φρένα, μὴ τάχα πάντες ἐνθάδ' ἐπέλθωσιν Ἰθακήσιοι, ἀγγελίας δὲ πάντῃ ἐποτρύνωσι Κεφαλλήνων πολίεσσι.» τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «θάρσει· μή τοι ταῦτα μετὰ φρεσὶ σῇσι μελόντων. ἀλλ' ἴομεν προτὶ οἶκον, ὃς ὀρχάτου ἐγγύθι κεῖται· ἔνθα δὲ Τηλέμαχον καὶ βουκόλον ἠδὲ συβώτην προὔπεμψ', ὡς ἂν δεῖπνον ἐφοπλίσσωσι τάχιστα.» ω 360 ὣς ἄρα φωνήσαντε βάτην πρὸς δώματα καλά. οἱ δ' ὅτε δή ῥ' ἵκοντο δόμους ἐῢ ναιετάοντας, εὗρον Τηλέμαχον καὶ βουκόλον ἠδὲ συβώτην ταμνομένους κρέα πολλὰ κερῶντάς τ' αἴθοπα οἶνον. τόφρα δὲ Λαέρτην μεγαλήτορα ᾧ ἐνὶ οἴκῳ ἀμφίπολος Σικελὴ λοῦσεν καὶ χρῖσεν ἐλαίῳ, ἀμφὶ δ' ἄρα χλαῖναν καλὴν βάλεν· αὐτὰρ Ἀθήνη ἄγχι παρισταμένη μέλε' ἤλδανε ποιμένι λαῶν, μείζονα δ' ἠὲ πάρος καὶ πάσσονα θῆκεν ἰδέσθαι. ἐκ δ' ἀσαμίνθου βῆ· θαύμαζε δέ μιν φίλος υἱός, ω 370 ὡς ἴδεν ἀθανάτοισι θεοῖσ' ἐναλίγκιον ἄντην, καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «ὦ πάτερ, ἦ μάλα τίς σε θεῶν αἰειγενετάων εἶδός τε μέγεθός τε ἀμείνονα θῆκεν ἰδέσθαι.» τὸν δ' αὖ Λαέρτης πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «αἲ γάρ, Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον, οἷος Νήρικον εἷλον, ἐϋκτίμενον πτολίεθρον, ἀκτὴν ἠπείροιο, Κεφαλλήνεσσιν ἀνάσσων, τοῖος ἐών τοι χθιζὸς ἐν ἡμετέροισι δόμοισι τεύχε' ἔχων ὤμοισιν ἐφεστάμεναι καὶ ἀμύνειν ω 380 ἄνδρας μνηστῆρας· τῶ κέ σφεων γούνατ' ἔλυσα πολλῶν ἐν μεγάροισι, σὺ δὲ φρένας ἔνδον ἐγήθεις.» ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον. οἱ δ' ἐπεὶ οὖν παύσαντο πόνου τετύκοντό τε δαῖτα, ἑξείης ἕζοντο κατὰ κλισμούς τε θρόνους τε. ἔνθ' οἱ μὲν δείπνῳ ἐπεχείρεον· ἀγχίμολον δὲ ἦλθ' ὁ γέρων Δολίος, σὺν δ' υἱεῖς τοῖο γέροντος, ἐξ ἔργων μογέοντες, ἐπεὶ προμολοῦσα κάλεσσε μήτηρ, γρηῦς Σικελή, ἥ σφεας τρέφε καί ῥα γέροντα ἐνδυκέως κομέεσκεν, ἐπεὶ κατὰ γῆρας ἔμαρψεν. ω 390 οἱ δ' ὡς οὖν Ὀδυσῆα ἴδον φράσσαντό τε θυμῷ, ἔσταν ἐνὶ μεγάροισι τεθηπότες· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς μειλιχίοισ' ἐπέεσσι καθαπτόμενος προσέειπεν· «ὦ γέρον, ἵζ' ἐπὶ δεῖπνον, ἀπεκλελάθεσθε δὲ θάμβευς· δηρὸν γὰρ σίτῳ ἐπιχειρήσειν μεμαῶτες μίμνομεν ἐν μεγάροισ', ὑμέας ποτιδέγμενοι αἰεί.» ὣς ἄρ' ἔφη, Δολίος δ' ἰθὺς κίε χεῖρε πετάσσας ἀμφοτέρας, Ὀδυσεῦς δὲ λαβὼν κύσε χεῖρ' ἐπὶ καρπῷ καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «ὦ φίλ', ἐπεὶ νόστησας ἐελδομένοισι μάλ' ἡμῖν ω 400 οὐδ' ἔτ' ὀϊομένοισι, θεοὶ δέ σε ἤγαγον αὐτοί, οὖλέ τε καὶ μέγα χαῖρε, θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν. καί μοι τοῦτ' ἀγόρευσον ἐτήτυμον, ὄφρ' ἐῢ εἰδῶ, ἢ ἤδη σάφα οἶδε περίφρων Πηνελόπεια νοστήσαντά σε δεῦρ', ἦ ἄγγελον ὀτρύνωμεν.» τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «ὦ γέρον, ἤδη οἶδε· τί σε χρὴ ταῦτα πένεσθαι;» ὣς φάθ', ὁ δ' αὖτις ἄρ' ἕζετ' ἐϋξέστου ἐπὶ δίφρου. ὣς δ' αὔτως παῖδες Δολίου κλυτὸν ἀμφ' Ὀδυσῆα δεικανόωντ' ἐπέεσσι καὶ ἐν χείρεσσι φύοντο, ω 410 ἑξείης δ' ἕζοντο παραὶ Δολίον, πατέρα σφόν. ὣς οἱ μὲν περὶ δεῖπνον ἐνὶ μεγάροισι πένοντο· ὄσσα δ' ἄρ' ἄγγελος ὦκα κατὰ πτόλιν ᾤχετο πάντῃ μνηστήρων στυγερὸν θάνατον καὶ κῆρ' ἐνέπουσα. οἱ δ' ἄρ' ὁμῶς ἀΐοντες ἐφοίτων ἄλλοθεν ἄλλος μυχμῷ τε στοναχῇ τε δόμων προπάροιθ' Ὀδυσῆος, ἐκ δὲ νέκυς οἴκων φόρεον καὶ θάπτον ἕκαστοι, τοὺς δ' ἐξ ἀλλάων πολίων οἶκόνδε ἕκαστον πέμπον ἄγειν ἁλιεῦσι θοῇσ' ἐπὶ νηυσὶ τιθέντες· αὐτοὶ δ' εἰς ἀγορὴν κίον ἁθρόοι, ἀχνύμενοι κῆρ. ω 420 αὐτὰρ ἐπεί ῥ' ἤγερθεν ὁμηγερέες τ' ἐγένοντο, τοῖσιν δ' Εὐπείθης ἀνά θ' ἵστατο καὶ μετέειπε· παιδὸς γάρ οἱ ἄλαστον ἐνὶ φρεσὶ πένθος ἔκειτο, Ἀντινόου, τὸν πρῶτον ἐνήρατο δῖος Ὀδυσσεύς· τοῦ ὅ γε δάκρυ χέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν· «ὦ φίλοι, ἦ μέγα ἔργον ἀνὴρ ὅδε μήσατ' Ἀχαιούς· τοὺς μὲν σὺν νήεσσιν ἄγων πολέας τε καὶ ἐσθλοὺς ὤλεσε μὲν νῆας γλαφυράς, ἀπὸ δ' ὤλεσε λαούς, τοὺς δ' ἐλθὼν ἔκτεινε Κεφαλλήνων ὄχ' ἀρίστους. ἀλλ' ἄγετε, πρὶν τοῦτον ἢ ἐς Πύλον ὦκα ἱκέσθαι ω 430 ἢ καὶ ἐς Ἤλιδα δῖαν, ὅθι κρατέουσιν Ἐπειοί, ἴομεν· ἢ καὶ ἔπειτα κατηφέες ἐσσόμεθ' αἰεί. λώβη γὰρ τάδε γ' ἐστὶ καὶ ἐσσομένοισι πυθέσθαι, εἰ δὴ μὴ παίδων τε κασιγνήτων τε φονῆας τεισόμεθ'· οὐκ ἂν ἐμοί γε μετὰ φρεσὶν ἡδὺ γένοιτο ζωέμεν, ἀλλὰ τάχιστα θανὼν φθιμένοισι μετείην. ἀλλ' ἴομεν, μὴ φθέωσι περαιωθέντες ἐκεῖνοι.» ὣς φάτο δάκρυ χέων, οἶκτος δ' ἕλε πάντας Ἀχαιούς. ἀγχίμολον δέ σφ' ἦλθε Μέδων καὶ θεῖος ἀοιδὸς ἐκ μεγάρων Ὀδυσῆος, ἐπεί σφεας ὕπνος ἀνῆκεν, ω 440 ἔσταν δ' ἐν μέσσοισι· τάφος δ' ἕλεν ἄνδρα ἕκαστον. τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε Μέδων πεπνυμένα εἰδώς· «κέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι· οὐ γὰρ Ὀδυσσεὺς ἀθανάτων ἀέκητι θεῶν τάδε μήσατο ἔργα· αὐτὸς ἐγὼν εἶδον θεὸν ἄμβροτον, ὅς ῥ' Ὀδυσῆϊ ἐγγύθεν ἑστήκει καὶ Μέντορι πάντα ἐῴκει. ἀθάνατος δὲ θεὸς τοτὲ μὲν προπάροιθ' Ὀδυσῆος φαίνετο θαρσύνων, τοτὲ δὲ μνηστῆρας ὀρίνων θῦνε κατὰ μέγαρον· τοὶ δ' ἀγχιστῖνοι ἔπιπτον.» ὣς φάτο, τοὺς δ' ἄρα πάντας ὑπὸ χλωρὸν δέος ᾕρει. ω 450 τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε γέρων ἥρως Ἁλιθέρσης Μαστορίδης· ὁ γὰρ οἶος ὅρα πρόσσω καὶ ὀπίσσω· ὅ σφιν ἐῢ φρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπε· «κέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι, ὅττι κεν εἴπω. ὑμετέρῃ κακότητι, φίλοι, τάδε ἔργα γένοντο· οὐ γὰρ ἐμοὶ πείθεσθ', οὐ Μέντορι ποιμένι λαῶν, ὑμετέρους παῖδας καταπαυέμεν ἀφροσυνάων, οἳ μέγα ἔργον ἔρεζον ἀτασθαλίῃσι κακῇσι, κτήματα κείροντες καὶ ἀτιμάζοντες ἄκοιτιν ἀνδρὸς ἀριστῆος· τὸν δ' οὐκέτι φάντο νέεσθαι. ω 460 καὶ νῦν ὧδε γένοιτο, πίθεσθέ μοι, ὡς ἀγορεύω· μὴ ἴομεν, μή πού τις ἐπίσπαστον κακὸν εὕρῃ.» ὣς ἔφαθ', οἱ δ' ἄρ' ἀνήϊξαν μεγάλῳ ἀλαλητῷ ἡμίσεων πλείους· - τοὶ δ' ἁθρόοι αὐτόθι μεῖναν· - οὐ γάρ σφιν ἅδε μῦθος ἐνὶ φρεσίν, ἀλλ' Εὐπείθει πείθοντ'· αἶψα δ' ἔπειτ' ἐπὶ τεύχεα ἐσσεύοντο. αὐτὰρ ἐπεί ῥ' ἕσσαντο περὶ χροῒ νώροπα χαλκόν, ἁθρόοι ἠγερέθοντο πρὸ ἄστεος εὐρυχόροιο. τοῖσιν δ' Εὐπείθης ἡγήσατο νηπιέῃσι· φῆ δ' ὅ γε τείσεσθαι παιδὸς φόνον, οὐδ' ἄρ' ἔμελλεν ω 470 ἂψ ἀπονοστήσειν, ἀλλ' αὐτοῦ πότμον ἐφέψειν. αὐτὰρ Ἀθηναίη Ζῆνα Κρονίωνα προσηύδα· «ὦ πάτερ ἡμέτερε Κρονίδη, ὕπατε κρειόντων, εἰπέ μοι εἰρομένῃ· τί νύ τοι νόος ἔνδοθι κεύθει; ἢ προτέρω πόλεμόν τε κακὸν καὶ φύλοπιν αἰνὴν τεύξεις, ἦ φιλότητα μετ' ἀμφοτέροισι τίθησθα;» τὴν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς· «τέκνον ἐμόν, τί με ταῦτα διείρεαι ἠδὲ μεταλλᾷς; οὐ γὰρ δὴ τοῦτον μὲν ἐβούλευσας νόον αὐτή, ὡς ἦ τοι κείνους Ὀδυσεὺς ἀποτείσεται ἐλθών; ω 480 ἕρξον ὅπως ἐθέλεις· ἐρέω δέ τοι ὡς ἐπέοικεν. ἐπεὶ δὴ μνηστῆρας ἐτείσατο δῖος Ὀδυσσεύς, ὅρκια πιστὰ ταμόντες ὁ μὲν βασιλευέτω αἰεί, ἡμεῖς δ' αὖ παίδων τε κασιγνήτων τε φόνοιο ἔκλησιν θέωμεν· τοὶ δ' ἀλλήλους φιλεόντων ὡς τὸ πάρος, πλοῦτος δὲ καὶ εἰρήνη ἅλις ἔστω.» ὣς εἰπὼν ὤτρυνε πάρος μεμαυῖαν Ἀθήνην, βῆ δὲ κατ' Οὐλύμποιο καρήνων ἀΐξασα. οἱ δ' ἐπεὶ οὖν σίτοιο μελίφρονος ἐξ ἔρον ἕντο, τοῖσ' ἄρα μύθων ἦρχε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· ω 490 «ἐξελθών τις ἴδοι, μὴ δὴ σχεδὸν ὦσι κιόντες.» ὣς ἔφατ'· ἐκ δ' υἱὸς Δολίου κίεν, ὡς ἐκέλευε, στῆ δ' ἄρ' ἐπ' οὐδὸν ἰών, τοὺς δὲ σχεδὸν εἴσιδε πάντας. αἶψα δ' Ὀδυσσῆα ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «οἵδε δὴ ἐγγὺς ἔασ'· ἀλλ' ὁπλιζώμεθα θᾶσσον.» ὣς ἔφαθ', οἱ δ' ὤρνυντο καὶ ἐν τεύχεσσιν ἔδυνον, τέσσαρες ἀμφ' Ὀδυσῆ', ἓξ δ' υἱεῖς οἱ Δολίοιο· ἐν δ' ἄρα Λαέρτης Δολίος τ' ἐς τεύχε' ἔδυνον, καὶ πολιοί περ ἐόντες, ἀναγκαῖοι πολεμισταί. αὐτὰρ ἐπεί ῥ' ἕσσαντο περὶ χροῒ νώροπα χαλκόν, ω 500 ὤϊξάν ῥα θύρας, ἐκ δ' ἤϊον, ἦρχε δ' Ὀδυσσεύς. τοῖσι δ' ἐπ' ἀγχίμολον θυγάτηρ Διὸς ἦλθεν Ἀθήνη, Μέντορι εἰδομένη ἠμὲν δέμας ἠδὲ καὶ αὐδήν. τὴν μὲν ἰδὼν γήθησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, αἶψα δὲ Τηλέμαχον προσεφώνεεν ὃν φίλον υἱόν· «Τηλέμαχ', ἤδη μὲν τό γε εἴσεαι αὐτὸς ἐπελθών, ἀνδρῶν μαρναμένων ἵνα τε κρίνονται ἄριστοι, μή τι καταισχύνειν πατέρων γένος, οἳ τὸ πάρος περ ἀλκῇ τ' ἠνορέῃ τε κεκάσμεθα πᾶσαν ἐπ' αἶαν.» τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· ω 510 «ὄψεαι, αἴ κ' ἐθέλῃσθα, πάτερ φίλε, τῷδ' ἐπὶ θυμῷ οὔ τι καταισχύνοντα τεὸν γένος, ὡς ἀγορεύεις.» ὣς φάτο, Λαέρτης δ' ἐχάρη καὶ μῦθον ἔειπε· «τίς νύ μοι ἡμέρη ἥδε, θεοὶ φίλοι; ἦ μάλα χαίρω· υἱός θ' υἱωνός τ' ἀρετῆς πέρι δῆριν ἔχουσι.» τὸν δὲ παρισταμένη προσέφη γλαυκῶπις Ἀθήνη· «ὦ Ἀρκεισιάδη, πάντων πολὺ φίλταθ' ἑταίρων, εὐξάμενος κούρῃ γλαυκώπιδι καὶ Διὶ πατρί, αἶψα μάλ' ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος.» ὣς φάτο, καί ῥ' ἔμπνευσε μένος μέγα Παλλὰς Ἀθήνη. ω 520 εὐξάμενος δ' ἄρ' ἔπειτα Διὸς κούρῃ μεγάλοιο, αἶψα μάλ' ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος καὶ βάλεν Εὐπείθεα κόρυθος διὰ χαλκοπαρῄου. ἡ δ' οὐκ ἔγχος ἔρυτο, διαπρὸ δὲ εἴσατο χαλκός· δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε' ἐπ' αὐτῷ. ἐν δ' ἔπεσον προμάχοισ' Ὀδυσεὺς καὶ φαίδιμος υἱός, τύπτον δὲ ξίφεσίν τε καὶ ἔγχεσιν ἀμφιγύοισι. καί νύ κε δὴ πάντας ὄλεσαν καὶ θῆκαν ἀνόστους, εἰ μὴ Ἀθηναίη, κούρη Διὸς αἰγιόχοιο, ἤϋσεν φωνῇ, κατὰ δ' ἔσχεθε λαὸν ἅπαντα· ω 530 «ἴσχεσθε πτολέμου, Ἰθακήσιοι, ἀργαλέοιο, ὥς κεν ἀναιμωτί γε διακρινθῆτε τάχιστα.» ὣς φάτ' Ἀθηναίη, τοὺς δὲ χλωρὸν δέος εἷλε· τῶν δ' ἄρα δεισάντων ἐκ χειρῶν ἔπτατο τεύχεα, πάντα δ' ἐπὶ χθονὶ πῖπτε, θεᾶς ὄπα φωνησάσης· πρὸς δὲ πόλιν τρωπῶντο λιλαιόμενοι βιότοιο. σμερδαλέον δ' ἐβόησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, οἴμησεν δὲ ἀλεὶς ὥς τ' αἰετὸς ὑψιπετήεις. καὶ τότε δὴ Κρονίδης ἀφίει ψολόεντα κεραυνόν, κὰδ δ' ἔπεσε πρόσθε γλαυκώπιδος ὀβριμοπάτρης. ω 540 δὴ τότ' Ὀδυσσῆα προσέφη γλαυκῶπις Ἀθήνη· «διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν' Ὀδυσσεῦ, ἴσχεο, παῦε δὲ νεῖκος ὁμοιΐου πτολέμοιο, μή πώς τοι Κρονίδης κεχολώσεται εὐρύοπα Ζεύς.» ὣς φάτ' Ἀθηναίη, ὁ δ' ἐπείθετο, χαῖρε δὲ θυμῷ. ὅρκια δ' αὖ κατόπισθε μετ' ἀμφοτέροισιν ἔθηκε Παλλὰς Ἀθηναίη, κούρη Διὸς αἰγιόχοιο, Μέντορι εἰδομένη ἠμὲν δέμας ἠδὲ καὶ αὐδήν.

Κάλεσε τις ψυχές ο Ερμής κοντά του των Μνηστήρων, κρατώντας το χρυσό ραβδί, που ανθρώπων, όσους θέλει, μαγεύει μάτια ή και ξυπνά πάλε άλλους κοιμισμένους.   Με κείνο τις ξεκίνησε κι αυτές τον ακλουθούσαν με τσιριχτά· κι όπως πετούν μες στης σπηλιάς το βάθος  οι νυχτερίδες τρίζοντας, όταν καμιά απ' το βράχο πέσει κι απ' την αρμάδα της, που δένει η μια την άλλη, το ίδιο τρίζανε οι ψυχές καθώς τις οδηγούσε να πάνε ο άκακος Ερμής στο μουχλιασμένο δρόμο. Πέρασαν τη Λευκόπετρα και του Ωκεανού το ρέμα, περνούν του Ήλιου την μπασιά, τη χώρα των ονείρων, κι ευτύς σε λίγο φτάσανε στ' ασφοδελό λιβάδι, που μένουν όλες οι ψυχές, των πεθαμένων ίσκιοι. Και τ' Αχιλλέα την ψυχή και του Πατρόκλου βρήκαν και του Αντιλόχου και μαζί του πολεμόχαρου Αία,  που ήταν ο πρώτος στο κορμί και στη λεβέντικη όψη μέσα στους άλλους Δαναούς μετά απ' τον Αχιλλέα. Έτσι συνόδευαν αυτοί τον ξακουστό Αχιλλέα, κι ήρθε περίλυπη η ψυχή του βασιλιά Αγαμέμνου και γύρω του συνάχτηκαν οι άλλες, που μαζί του  πήγαν με θάνατο σκληρό στην κατοικιά του Αιγίστου. Πρώτη του μίλησε η ψυχή του ξακουστού Αχιλλέα· «Τ' Ατρέα γιε, σε λέγαμε τον πιο αγαπημένο πάντα απ' τους άλλους αρχηγούς, στο βροντορίχτη Δία, γιατί όριζες πολύ στρατό, τα πρώτα παλικάρια,  στην Τροία, που μας πότισε τους Αχαιούς φαρμάκια. Μα πριν της ώρας έμελλες να πας και συ απ' τη μοίρα, που όποιος στον κόσμο γεννηθεί θνητός δεν την ξεφεύγει. Άμποτε, μέσα στις τιμές της βασιλείας που είχες, ο θάνατος να σ' έβρισκε κι η μοίρα σου στην Τροία.  Τότε οι Παναχαιοί ψηλό θα σου 'σταιναν μνημούρι και πίσω δόξα θ' άφηνες μεγάλη στο παιδί σου. Τώρα με θάνατο πικρό να πας ήταν γραφτό σου». Τότε έτσι απάντησε η ψυχή του γιου τ' Ατρέα κι είπε· «Γιε του Πηλέα καλότυχε, θεόμορφε Αχιλλέα,  που αλάργα απ' τ' Άργος χάθηκες στην Τροία και για σένα οι πρώτοι πέσανε Αχαιοί τριγύρω σου και Τρώες σαν πολεμούσαν κύκλο σου και συ ήσουν ξαπλωμένος μακρύς πλατύς στον κουρνιαχτό, δίχως πια νου για αμάξια. Και πολεμούσαμε όλοι εκεί όσο βαστούσε η μέρα,  κι ο Δίας αν δεν έβρεχε, δε θα 'παυε κι η μάχη. Κι απ' τις ριξιές σαν πήραμε το λείψανο στα πλοία, σε στρώμα σε ξαπλώσαμε, και τ' όμορφο κορμί σου παστρέψαμε με χλιό νερό και λάδι, κι όλοι γύρω χύνανε δάκρυα οι Δαναοί κι έκοβαν τα μαλλιά τους.  Κι η μάνα σου ήρθε απ' το γιαλό μ' αθάνατες Νεράιδες σαν άκουσε την είδηση και μια βουή μεγάλη σηκώθηκε στη θάλασσα, που όλους τρεμούλα πήρε. Θα 'μπαιναν τότε οι Δαναοί στα βαθουλά καράβια, αν δεν τους κράταγε άνθρωπος, πολλών κι αρχαίων γνώστης,  ο Νέστορας, που κι από πριν σοφή ήταν η βουλή του, Αυτός με λόγια γνωστικά τους μίλησε έτσι κι είπε· «Αργίτες, Αχαιόπουλα, μη φεύγετε, σταθείτε, να 'ρθει απ' το κύμα η μάνα του μ' αθάνατες Νεράιδες το πεθαμένο της παιδί να το μοιρολογήσει».  Κι οι μεγαλόψυχοι Αχαιοί την άκουσαν και μένουν. Γύρω σου οι κόρες στάθηκαν του πελαγίσιου γέρου, κι άλιωτα ρούχα σου 'βαλαν και το χαμό σου κλαίγαν. Κι οι Μούσες όλες, κι οι εννιά, με τη γλυκιά φωνή τους, μοιρολογούσαν, που Αχαιού δεν έμεινε ένα μάτι αδάκρυτο. Τέτοιον καημό το μοιρολόι σκορπούσε. Μέρες και νύχτες δεκαφτά, χωρίς να πάψει ο θρήνος, σε κλαίγαμε, οι αθάνατοι με τους θνητούς ανθρώπους. Στις δεκοχτώ σε δώσαμε στις φλόγες και τριγύρω αρνιά παχιά σου σφάξαμε και τραχηλάτα βόδια.  Και συ στα ρούχα των θεών, στο λάδι και στο μέλι καιγόσουν, κι άπειροι Αχαιοί, πεζούρα κι αμαξάδες, τ' άρματα ρίχναν στη φωτά να δυναμώσει η φλόγα και μια βουή σηκώθηκε κι αλαλαγμός μεγάλος. Κι όταν πια σ' έκαψε η φωτιά, τα κόκαλά σου τ' άσπρα  συνάξαμε τη χαραυγή και βάλαμε, Αχιλλέα, σε λάδι κι άδολο κρασί. Κι ένα χρυσό αμφορέα έφερε η μάνα σου, δουλειά του ξακουσμένου Ηφαίστου, κι έλεγε απ' το Διόνυσο πως χάρισμα τον είχε Εκεί, Αχιλλέα, βάλαμε τα κόκαλά σου τ' άσπρα. με του Πατρόκλου ανάμιχτα, που 'χε από πριν πεθάνει, και του Αντιλόχου χωριστά, που απ' όλους τους συντρόφους - ο Πάτροκλος σαν πέθανε - ξεχωριστά αγαπούσες. Κι ολόγυρά τους έπειτα ψηλό μεγάλο τάφο σηκώσαμε όλος ο στρατός των μαχητών Ελλήνων  στον απλωτόν Ελλήσποντο, σε μιας κορφής την άκρη, να φαίνεται απ' το πέλαγο και να τον βλέπουν όλοι, όσοι στον κόσμο τώρα ζουν κι όσοι ξοπίσω θα 'ρθουν. Κι απ' τους θεούς η μάνα σου πεντάμορφα βραβεία ζήτησε και μας έβαλε στων Αχαιών τους πρώτους.  Πολλές φορές θα σου 'τυχε να ιδείς ταφές ηρώων, όταν μεγάλος βασιλιάς καμιά βολά πεθάνει, που βγαίνουν στον αγώνα οι νιοι να πάρουν τα βραβεία. Μα εκείνα ανίσως τα 'βλεπες, θα σάστιζε έτσι ο νους σου, πόβαλε η αργυρόποδη θεά για σένα η Θέτη,  γιατί ήσουν στους μακαριστούς θεούς αγαπημένος. Κι αν πέθανες, δε χάθηκε στον κόσμο τ' όνομά σου, μα θα 'ναι αιώνια η δόξα σου σ' όλη τη γη Αχιλλέα. Εγώ όμως απ' τον πόλεμο ποιο τ' όφελος που βρήκα; Θάνατο μου 'γραψε πικρό στο γυρισμό μου ο Δίας,  να σκοτωθώ απ' τον Αίγιστο κι απ' την κακή γυναίκα». Κι εκεί που τέτοια λέγανε μιλώντας μεταξύ τους, έφτασε κι ο Αργοφονιάς φέρνοντας των Μνηστήρων στον κάτω κόσμο τις ψυχές, που σκότωσε ο Δυσσέας, Κι όπως τους είδαν σάστισαν κι ευτύς κοντά τους πήγαν.  Γνώρισε αμέσως η ψυχή του βασιλιά Αγαμέμνου του Μελανέα το παιδί, τον ξακουστό Αμφιμέδο, γιατί τον φιλοξένησε στο σπίτι του στο Θιάκι. Πρώτη του μίλησε η ψυχή του γιου τ' Ατρέα κι είπε· «Ποια συμφορά σας έφερε στη μαύρη γη, Αμφιμέδο, έτσι όλους συνομήλικους και διαλεχτούς λεβέντες; Στην πόλη άλλο δε θα 'βρισκες τέτοιο λογάδι ηρώων. Μη στα καράβια ο Σαλευτής σας χάλασε του κόσμου, κακό βοριά σηκώνοντας και κύματα αφρισμένα; Μη στη στεριά σας χάλασαν οχτροί που αρνιά και βόδια τους πήρατε; Μην πέσατε την ώρα που το κάστρο και τις γυναίκες από σας να σώσουν πολεμούσαν; Πες μου γι' αυτό που σε ρωτώ. Για φίλος σου παινιέμαι. Ή δε θυμάσαι μια φορά στο σπίτι σου πως ήρθα να πάρω με τ' ανάφρυδα καράβια το Δυσσέα  μαζί με τον οπλαρχηγό Μενέλαο για την Τροία; Σκίσαμε τ' αφροπέλαγο σ' ολόκληρο ένα μήνα, αφού με κόπο αλλάξαμε τη γνώμη του Δυσσέα». Πάλε έτσι απάντησε η ψυχή του ξακουστού Αμφιμέδου· «Τ' Ατρέα ξακουσμένε γιε, πρωτάρχοντα Αγαμέμνο,  κι εγώ όλα τα θυμούμαι αυτά, θεόθρεφτε, όπως τα 'πες. Τώρα να μάθεις θα σου πω, χωρίς να τα σκεπάσω, το θλιβερό το τέλος μας πώς ήταν. Του Δυσσέα, πόλειπε αλάργα, θέλαμε να πάρουμε το ταίρι, και κείνη μήτε αρνιόντανε, μήτ' έκανε το γάμο  κι ένα μονάχα κοίταζε πώς να 'βρει το χαμό μας. Κι ακόμα αυτό το τέχνασμα σοφίστηκε μες στ' άλλο. Τον αργαλειό της έστησε στον πύργο της να 'φάνει διπλό, ψιλόδιαστο πανί κι έτσι άξαφνα μας είπε· «Αφού πια πέθανε, παιδιά, ο θεϊκός Δυσσέας,  έχετε λίγη υπομονή κι ας βιάζεσθε για γάμο, όσο να 'φάνω το πανί, να μη μου παν χαμένα τα νήματα, ένα σάβανο να κάμω του Λαέρτη, όταν τον βρει του αξύπνητου θανάτου η μαύρη μοίρα, μη με κατηγορήσουνε μια μέρα οι Θιακοπούλες  πως πήγε δίχως σάβανα, κι ας είχε βιος χιλιάδες». Έτσι είπε κι αποκοίμισε την άφοβη καρδιά μας. Κι έφαινε τότε το πανί τ' ατέλειωτο όλη μέρα και με το φως δουλεύοντας το ξήλωνε τη νύχτα. Τρεις χρόνους έτσι κέρδισε να μας γελά με απάτη·  Κι ο τέταρτος σαν έφτασε με των καιρών το διάβα (κι οι μήνες όλο πέρναγαν και πλήθαιναν οι μέρες) μια δούλα το μαρτύρησε, που μόνη τα 'ξερε όλα, και το πανί την πιάσαμε τ' όμορφο να ξηλώνει. Τότε, ήθελε δεν ήθελε, τ' απόσωσε εξ ανάγκης.  Στον αργαλειό σαν το 'φανε και το 'βγαλε πλυμένο στο φως της μέρας, πόλαμπε σαν ήλιος, σα φεγγάρι, τότε από κάπου το θεϊκό Δυσσέα κακή μοίρα φέρνει σε μια άκρη ξοχική πόμενε ο χοιροτρόφος. Έφτασε απ' την αμμουδερή την Πύλο εκεί κι ο γιος του  ο συνετός Τηλέμαχος μ' ένα καράβι μαύρο, κι αφού το χάρο πλέξανε κι οι δυο τους των Μνηστήρων, ήρθε ο Τηλέμαχος μπροστά και πίσω του ο Δυσσέας στην πόλη, κι ο χοιροβοσκός τον έφερνε παρόμοιο με γέρο δύστυχο φτωχό ντυμένο με κουρέλια.  (Ρούχα λερά στο σώμα του, και στο ραβδί ακουμπούσε). Κανείς μας δεν τον γνώρισε πως ήταν ο Δυσσέας, έτσι άξαφνα όπως φάνηκε, μήτε κι οι γέροι ακόμα, μόν' του πετούσαμε βρισιές, του δώσαμε και ξύλο, κι αυτός μ' υπόμονη καρδιά βαστούσε να υποφέρνει  τους χτύπους και τις προσβολές μες στο δικό του σπίτι.   Κι ο νους αφού τον φώτισε του ασπιδοφόρου Δία πήρε με τον Τηλέμαχο τ' άρματα του πολέμου και στο κελάρι τα 'βαλε και κλείδωσε τις πόρτες. Τότε έσπρωξε με πονηριά το λατρευτό του ταίρι  να βάλει σίδερο ψαρί κι αλύγιστο δοξάρι βραβείο και του φόνου αρχή στους άμοιρους Μνηστήρες. Τότε κανείς δεν μπόρεσε την κόρδα να τεντώσει του δοξαριού, γιατί ήθελε δύναμη κι άλλη ακόμα. Σαν έπεσε με τη σειρά στα χέρια του Δυσσέα,  φωνάζαμε όλη, με βουή σ' αυτόν να μην το δώσουν, μ' όσα πολλά κι αν έλεγε. Κι απ' όλους μόνο ο γιος του πρόσταζε στον πατέρα του να δώσουν το δοξάρι. Και σαν το πήρε ο θεϊκός πολύπαθος Δυσσέας την κόρδα τέντωσε εύκολα και πέρασε η σαΐτα  τα σίδερα. Και τότε ορθός απάνου στο κατώφλι πετούσε τις σαΐτες του, άγρια τηρώντας γύρω, και τον Αντίνο χτύπησε. Έπειτα σ' όλους πάλε έριχνε κι έπεφταν σωρός μπροστά του οι σκοτωμένοι. Γιατί το ξέραμε βοηθό κάποιο θεό πως είχε.  Στα δώματα όλοι τρέχανε από κακή τους γνώμη κι εδώ κι εκεί τους θέριζε, κι αυτοί βαριά βογκώντας έπεφταν κάτω κι έβαφε το αίμα τους το χώμα. Έτσι Αγαμέμνο, πέσαμε. Κι άθαφτο, ακόμα ως τώρα τα λείψανά μας κείτονται στο σπίτι του Δυσσέα.  Γιατί δεν πήγε η είδηση στο σπίτι, στους δικούς μας, το μαύρο αίμα απ' τις πληγές να πλύνουν και στο στρώμα, να μας θρηνήσουν, που 'ναι αυτό στους πεθαμένους χρέος». Τότε έτσι μίλησε η ψυχή του γιου τ' Ατρέα κι είπε· «Γιε του Λαέρτη θεϊκέ, πολύτεχνε Δυσσέα,  γυναίκα αλήθεια απόχτησες μ' ασύγκριτες τις χάρες. Πόσο η καρδιά στα στήθια της πιστή της Πηνελόπης, και πόσο πάντα αξέχαστο τον άντρα της κρατούσε. Αθάνατο απ' τις χάρες της θα μείνει τ' όνομά της, και θα την κάμουν οι θεοί τραγούδι αγαπημένο  στο κόσμο, για τη φρόνιμη να λέει την Πηνελόπη. Εκείνη, αχ, δεν κακούργησε, ως του Τυνδάρου η κόρη, που σκότωσε τον άντρα της και μισητό τραγούδι θα της ταιριάσουν, κι άφησε στων θηλυκών το γένος φήμη κακή, που να μισούν και τις καλές ακόμα».  Τέτοιες κουβέντες έκαναν μιλώντας μεταξύ τους στον Άδη, όπως στεκόντανε κάτου στης γης τα βάθη· Κι εκείνοι, αφού κατέβηκαν όξω απ' την πόλη, πήγαν σε λίγο στο πολύκαρπο χωράφι του Λαέρτη, που μόνος του τ' απόχτησε μ' ίδρο πολύ και κόπο Εκεί είχε και το σπίτι του κι ολόγυρα καλύβες που κάθονταν οι δούλοι του κι έτρωγαν και κοιμούνταν, δούλοι πιστοί, που του 'καναν τη γνώμη στις δουλειές του. Κι είχε μια Σικελιώτισσα γριά στο ξοχικό του, εκεί που ζούσε απόμερος, και τον γεροκομούσε.  Τότε ο Δυσσέας πρόσταξε τους δούλους και το γιο του· «Σεις τώρα στο καλόχτιστο καλύβι μπείτε μέσα, και σφάχτε ευτύς ένα θρεφτό, το πιο καλό, να φάμε. Εγώ όμως τον πατέρα μου θα δοκιμάσω πρώτα, αν θα γνωρίσει, όταν με ιδούν τα μάτια του, το γιο του,  ή χρόνια αφού μας χώρισαν, δε θα μ' αναγνωρίσει». Έτσι είπε κι έδωσε έπειτα στους δούλους τ' άρματά του κι εκείνοι αμέσως μπήκανε στο σπίτι, κι ο Δυσσέας για το σκοπό του σίμωσε στον καρπερό τον κήπο. Κι όπως κατέβη στις φυτειές δε βρήκε το Δολίο,  μήτε άλλον απ' τους δούλους του, μήτε κανένα γιο του, γιατί είχαν φύγει από νωρίς χαλίκια να συνάξουν, να χτίσουν φράχτες στις φυτιές μαζί με το Δολίο. Μα βρήκε τον πατέρα του μονάχο να σκαλίζει ένα δεντράκι στη φυτιά την ομορφοστρωμένη.  Ρούχα φορούσε φτωχικά, λερά, κακοραμμένα, και στα καλάμια από πετσί βοδιού ραφτά τουσλούκια, να μην τον βλάφτουν τα κλαδιά, και για τα βάτια χέρες. Κι απάνου στο κεφάλι του γιδίσιο κράνος είχε, να μεγαλώνει η λύπη του. Κι όπως τον είδε εμπρός του  να σβήνει απ' τα γεράματα, να τον μαραίνει η λύπη, στάθηκε, δάκρυα χύνοντας, σε μια απιδιά από κάτου. Κι εκεί στο νου του ανάδευε και στης καρδιάς τα βάθη να τρέξει στον πατέρα του να τον γλυκοφιλήσει και να του πει πως έφτασε στην ποθητή πατρίδα,  ή να του κάμει ρώτημα για να τον δοκιμάσει. Κι εκεί που συλλογίζονταν καλύτερό του βρήκε πρώτα με λόγια αγγιχτικά να πάει να τον πειράξει. Με αυτή τη σκέψη σίμωσε κοντά ο θεϊκός Δυσσέας. Ένα δεντράκι σκάλιζε σκυμμένος ο Λαέρτης  κι αφού κοντά του σίμωσε του 'πε ο λεβέντης γιος του· «Ε, γέρο, βλέπω τη φυτιά πως ξέρεις να φροντίζεις κι όλα καλά τα νοιάζεσαι, μήτε έχει ένα δεντράκι, μήτε συκιά, μήτε αχλαδιά, πρασιά κι ελιά και κλήμα, που να 'ναι απεριποίητο σ' όλο τον κήπο μέσα.  Κι ένα άλλο τώρα θα σου πω, να μη θυμώσεις όμως. Μονάχα εσύ είσαι ακοίταχτος και στα γεράματά σου τέτοια φορείς παλιόρουχα κι είσαι λερός ο ίδιος. Δε σ' αμελά ο αφέντης σου, γιατί καλά δουλεύεις μήτε έχεις, αν σε ιδεί κανείς στ' ανάστημα, στην όψη,  απάνω σου το δουλικό. Για βασιλιάς λες μοιάζεις όταν λουστεί και φάει ψωμί και σε απαλό κρεβάτι πάει να πλαγιάσει, που όλα αυτά ταιριάζουν για τους γέρους. Μόν' έλα πες μου τώρα αυτό και την αλήθεια μίλα. Ποιων είσαι δούλος και σε ποιου τα χτήματα δουλεύεις;  Και τούτο ξήγα μου σωστά, καλά να καταλάβω, εδώ το Θιάκι αν είναι αυτό που φτάσαμε, όπως μου 'πε κάποιος που σαν ερχόμουνα μ' απάντησε στο δρόμο, όχι έξυπνος τόσο πολύ, αφού δεν είχε θάρρος να πει ή ν' ακούσει κάθε τι γι' αυτά που τον ρωτούσα,  ο φίλος μου τι γίνεται, αν στη ζωή είναι ακόμα, ή πέθανε και βρίσκεται μες στ' Άδη τα λημέρια. Κι ένα άλλο τώρα θα σου πω και πρόσεξε ν' ακούσεις. Άνθρωπο φιλοξένησα μια μέρα στην πατρίδα, στο σπίτι μας, που άλλος κανείς απ' όσους ξένους είδα  δεν ήρθε τόσο αγαπητός στο πατρικό μου σπίτι. Παινεύονταν το γένος του πως ήταν απ' το Θιάκι και το Λαέρτη μου 'λεγε πατέρα του πως είχε. Τον πήρα εγώ στο σπίτι μου και τον φιλοξενούσα κι ήταν απ' όλα τα καλά το σπίτι μου γεμάτο,  και ταιριασμένα του 'δωσα φιλοξενίας δώρα. Εφτά κομμάτια μάλαμα του 'δωσα δουλεμένο κι ένα κροντήρι ολάργυρο με τέχνη σκαλισμένο, Χλαμύδες δώδεκα μονές και δώδεκα αντρομίδες, τόσες φλοκάτες όμορφες, χιτώνες άλλους τόσους,  χώρια γυναίκες τέσσερεις στον αργαλειό τεχνίτρες, πεντάμορφες που μόνος του τις διάλεξε και πήρε». Κι απάντησε ο πατέρας του με δάκρυα κι έτσι του' πε˙ «Ο τόπος είναι, ξένε, αυτός που ρώτησες να μάθεις και τον κατέχουν άνθρωποι κακοί και διαστρεμμένοι.  Τα δώρα που του χάρισες όλα χαμένα πήγαν, κι εδώ αν εκείνον ζωντανό τον έβρισκες στο Θιάκι, δώρα θα σου 'δινε κι αυτός και θα σε προβοδούσε μ' αγάπη, ως είναι το σωστό σ' όποιον αρχίσει πρώτος. Μόν' έλα πες μου τώρα αυτό και την αλήθεια μίλα.  Σαν πόσα χρόνια πέρασαν αφότου πλανεμένο κοντά σου φιλοξένησες το δύστυχο παιδί μου. Σαν ήταν τότε στη ζωή, που αλάργα από πατρίδα κι από δικούς, στη θάλασσα τον έφαγαν τα ψάρια, ή στη στεριά τον έσκισαν θεριά με τα κοράκια.  Κι η μάνα που τον γέννησε κι ο έρμος του ο πατέρας δε στόλισαν το στρώμα του να τον μοιρολογήσουν. Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη, το λατρευτό του ταίρι, ως του 'πρεπε δεν έκλαψε τον άντρα της στο στρώμα, μήτε τα μάτια του 'κλεισε που στους νεκρούς ταιριάζει.  Και τούτο ξήγα μου σωστά, καλά να καταλάβω. Ποιος είσαι; Ποιος ο τόπος σου; Πώς λέγονται οι γονιοί σου; Πού το καράβι στάθηκε που σ' έφερε με ναύτες; Ή μήπως έρχεσαι έμπορος με ξένο εδώ καράβι κι οι ναύτες αφού σ' έβγαλαν γύρισαν πίσω πάλε;»  Κι απάντησε ο πολύσοφος Δυσσέας κι έτσι του' πε· «Εγώ είμαι απ' τον Αλύβαντα κι από μεγάλο σπίτι, του άρχοντα Αφείδαντα παιδί κι Επήριτο με λένε.  Άθελα η μοίρα μ' έφερε εδώ απ' τη Σικανία. Μακριά απ' την πόλη το γοργό καράβι σύραμε όξω.  Ο πέμπτος χρόνος έκλεισε αφότου κι ο Δυσσέας πέρασε απ' την πατρίδα μου. Καλότυχα στον έρμο δεξιά φανήκαν τα πουλιά σαν ήτανε να φύγει κι έφυγε εκείνος με χαρά. Κι είχαμε ελπίδα πάλε να σμίξουμε και με λαμπρά να φιλευτούμε δώρα».  Είπε, κι εκείνον καταχνιά σκεπάζει μαύρη λύπης, και χώμα αρπάζει με τις δυο τις χούφτες και το ρίχνει, αναστενάζοντας βαριά, στην άσπρη κεφαλή του. Και του Δυσσέα φούσκωνε το στήθος κι απ' τη μύτη τόνος πικρός του ξέσπαζε σαν είδε το γονιό του.  Χυμάει και τον αγκάλιασε, τον φίλησε και του 'πε· «Ο ίδιος είμαι ο γιος σου εγώ, που λαχταράς πατέρα, κι έφτασα στην πατρίδα μας τον εικοστό πια χρόνο. Μόν' κράτα πια τα κλάματα και τον πικρό τον θρήνο, ν' ακούσεις κάτι που θα πω. Γιατί μας βιάζει η ανάγκη.  Σκότωσα στο παλάτι μας τους άναντρους Μνηστήρες και τις ζημιές ξεράσανε και τ' άνομά τους έργα». Τότε έτσι πάλε απάντησε κι είπε ο γέρο Λαέρτης· «Αν ο Δυσσέας, είσαι συ, αλήθεια, το παιδί μου, πες μου σημάδια φανερά κι εγώ να το πιστέψω».  Τότε έτσι κι ο πολύσοφος τ' απάντησε ο Δυσσέας· «Κοίταξε πρώτα την πληγή που με το δόντι τ' άσπρο μου 'καμε ο κάπρος μια φορά στον Παρνασσό όταν πήγα. Ο ίδιος τότε μ' έστειλες κι η σεβαστή μου η μάνα να τρέξω στον πατέρα της Αυτόλυκο, να πάρω  τα δώρα του, όσα μου 'ταξε στο σπίτι μας σαν ήρθε. Κι ακόμα στάσου να σου πω του περβολιού τα δέντρα, που μια φορά μου χάρισες κι εγώ σου τα ζητούσα μικρό παιδάκι πίσω σου στον κήπο ακολουθώντας. Ανάμεσα περνούσαμε και συ μου τα μετρούσες.  Μου 'δωσες δώδεκα αχλαδιές, συκιές μαζί σαράντα, δέκα μηλιές και μου' λεγες κλήματα να μου δώσεις όργους πενήντα με λογής σταφύλια φορτωμένους, όταν ερχόντανε ο καιρός που θα καρποφορούσαν».   Είπε κι εκείνου λύθηκαν τα πόδια κι η καρδιά του,  που γνώρισε τ' αλάθευτα σημάδια όπως του τα 'πε και το παιδί του αγκάλιασε και λιγοθυμισμένον τον έσφιγγε ο πολύπαθος στα στήθια του ο Δυσσέας. Σαν πήρε ανάσα κι η καρδιά συνήρθε του Λαέρτη πάλε άνοιξε το στόμα του, κι έτσι είπε με δυο λόγια·  «Αχ, έχει ακόμα Δία μου, θεούς μες στα ουράνια αν οι Μνηστήρες πλέρωσαν τα κακουργήματά τους. Τώρα ένας φόβος με κρατεί εδώ να μην πλακώσουν όλο το πλήθος των Θιακών κι είδηση να μη στείλουν στων Κεφαλλήνων τα χωριά βοήθεια να ζητήσουν».  Κι απάντησε ο πολύσοφος Δυσσέας κι έτσι του' πε˙ «Θάρρος, κι αυτά που σκέπτεσαι στο νου σου μην τα βάζεις. Στο σπίτι τώρα ας τρέξουμε που' ναι κοντά στον κήπο. Εκεί είπα στον Τηλέμαχο τραπέζι να ετοιμάσει μαζί με το χοιροβοσκό και το βοϊδοφυλάχτη».  Έτσι είπε και ξεκίνησαν για τ' όμορφο το σπίτι· Και στ' ομορφοκατοίκητο σαν ήρθανε το σπίτι βρήκανε τον Τηλέμαχο, τον Εύμαιο, το βουκόλο, ψητό να κόβουν και κρασί να βάζουν στα ποτήρια. Κι η Σικελιώτισσα η γριά τον ξακουστό Λαέρτη  έλουσε τότε στο λουτρό, τον έτριψε με λάδι κι όμορφη απάνου του 'βαλε χλαμύδα. Κι η Παλλάδα ήρθε και του ξανάνιωσε του βασιλιά τα μέλη, και πιο ψηλό τον έκαμε και πιο παχύς να δείχνει· Έπειτα βγήκε απ' το λουτρό και θάμαζε ο Δυσσέας  να βλέπει τον πατέρα του μ' αθάνατο παρόμοιο, κι έτσι με λόγια πεταχτά του μίλησε και του 'πε· «Κάποιοι, πατέρα, απ' τους θεούς απάνω τους ουράνιους σ' έκαμε πιο ομορφότερο στ' ανάστημα, στην όψη». Τότε έτσι απάντησε σ' αυτόν ο συνετός Λαέρτης˙  «Δία πατέρα, κι Αθηνά κι Απόλλο μου, είθε να 'μουν σαν τον καιρό που πάτησα, το Νήριτο το κάστρο, των Κεφαλλήνων αρχηγός, σ' άκρη γιαλού χτισμένο. Τέτοιος ψες να 'μουν σπίτι μας, φορώντας τ' άρματά μου να στέκω ορθός να πολεμώ τους άναντρους Μνηστήρες,  πολλούς θα ξάπλωνα στη γης που να χαρεί η καρδιά σου».   Τέτοιες κουβέντες έκαναν μιλώντας μεταξύ τους. Και τις δουλειές σαν τέλεψαν κι ετοίμασαν τραπέζι, αράδα πήγαν στα θρονιά και στα σκαμνιά να κάτσουν. Και στο φαγί σαν άπλωναν, ήρθε ο γέρο Δολίος  μαζί κι οι γιοι του, από δουλειά και κόπο κουρασμένοι, που πήγε η Σικελιώτισσα γριά να τους φωνάξει, η μάνα που τους έτρεφε και του γεροκομούσε σαν ήρθαν τα γεράματα, το γέρο τους πατέρα. Μέσα τους σάστισε η καρδιά σαν είδαν το Δυσσέα  και ξιπασμένοι στάθηκαν στο σπίτι. Κι ο Δυσσέας με δυο του λόγια μαλακά γυρίζει και τους κάνει· «Καθίστε, γέρο, στο φαγί, κι αφήστε τη ντροπή σας. Απ' ώρα θέλαμε ψωμί ν' αρχίσουμε να τρώμε, μα πάντα καρτερούσαμε και σας εδώ να 'ρθείτε».  Είπε και τρέχει ανοίγοντας την αγκαλιά ο Δολίος κι έπιασε και του φίλησε το χέρι του Δυσσέα κι έτσι με λόγια πεταχτά του μίλησε και του 'πε· «Μας ήρθες, πολυπόθητε και χιλιαγαπημένε, ανέλπιστά μας, κι οι θεοί σε φέρανε οι ουράνιοι,  Γεια σου χαρά σου κι οι θεοί κάθε καλό ας σου δώσουν. Και τούτο ξήγα μου σωστά, καλά να καταλάβω, η Πηνελόπη, αν έμαθε την είδηση πως ήρθες, ή κάποιον να της στείλω ευτύς να της το παραγγείλω». Κι απάντησε ο πολύσοφος Δυσσέας κι έτσι του 'πε·  «Το 'μαθε τώρα, γέρο μου. Γι' αυτό πια μη φροντίσεις». Είπε, κι εκείνος κάθισε στο κάθισμά του πάλε. Και του Δολίου τα παιδιά, τον ξακουστό Δυσσέα πήγαν, τον καλωσόρισαν και του 'σφιγγαν τα χέρια και στον πατέρα τους κοντά καθίσανε όλοι αράδα.  Κι ενόσω αυτοί καθόντανε στο σπίτι και δειπνούσαν, στην πόλη αμέσως έτρεξε γοργή μηνύτρα η Φήμη, την είδηση για τη σφαγή να φέρει των μνηστήρων. Κι έτρεχαν άλλος, απ' αλλού με κλάματα, με θρήνους, σαν άκουσαν την είδηση, μπρος στου Δυσσέα το σπίτι.  Παίρνουν να θάψουν τους νεκρούς, καθένας το δικό του, και κείνους που ήτανε απ' αλλού τους έβαλαν στα πλοία κι οι ναύτες στην πατρίδα τους τους πήγαν να τους θάψουν. Πήγαν κι αυτοί στη σύνοδο με σπλάχνα ματωμένα. Κι όταν συνάχτηκε ο λαός και μαζωχτήκανε όλοι,  απάνου ορθός σηκώθηκε και μίλησε ο Ευπείθης, πόκλαιγε μ' άσβηστο καημό το γιο του τον Αντίνο, που πρώτο του τον σκότωσε ο ξακουστός Δυσσέας. Για κείνον δάκρυα χύνοντας πήρε το λόγο κι είπε˙ «Αδέρφια, αυτός ο άνθρωπος κατάστρεψε τον τόπο.  Όλο που πήρε το στρατό, χιλιάδες παλικάρια, τον έχασε, και τα γοργά καράβια παν κι εκείνα, κι εδώ όταν ήρθε σκότωσε των Αχαιών τους πρώτους. Μα ελάτε πριν να φύγει αυτός τρεχάτος για την Πύλο ή για την πλούσια Ήλιδα, που οι Επειγοί ορίζουν,  να του ριχτούμε. Έτσι, άτιμοι θα μείνουμε για πάντα. Γιατί στον κόσμο μια ντροπή θα 'ναι, όσοι κι αν τ' ακούσουν, που τους φονιάδες αδερφών, φονιάδες των παιδιών μας, απλέρωτους αφήσαμε. Καλύτερα ας μη ζήσω, κι αυτή την ώρα ο θάνατος ας έρθει να με πάρει.  Μα ελάτε εμπρός, μήπως αυτοί προκάμουν να περάσουν». Έτσι είπε, δάκρυα χύνοντας, και συμπονέσανε όλοι. Τότε ήρθε κι ο τραγουδιστής κι ο Μέδοντας μαζί του, σαν ξυπνούσαν, απ' του θεϊκού Δυσσέα το παλάτι, κι όπως στη μέση στάθηκαν τους είδαν κι απορούσαν.  Κι εκεί τους είπε ο Μέδοντας με τη σοφή του γνώμη «Ακούστε να σας πω, Θιακοί. Χωρίς των αθανάτων τη θέληση δεν τα 'καμε τα έργα αυτά ο Δυσσέας. Ο ίδιος είδα το θεό κοντά του τον ουράνιο να στέκει, με το Μέντορα στο κάθε τι παρόμοιο.  Και πότε θάρρος έβγαινε να δώσει του Δυσσέα, πότε έτρεχε και σάστιζε στο σπίτι τους Μνηστήρες και κάτου πέφτανε σωρός ένας στον άλλο απάνου». Έτσι είπε κι όλοι πράσινοι γενήκανε απ' τον τρόμο. Τότε είπε ο γιος του Μάστορα ο γερο-Αλιθέρσης που απ' όλους μόνος άξιζε να βλέπει, εμπρός και πίσω. Αυτός με λόγια γνωστικά το λόγο πήρε κι είπε· «Δώστε, Θιακοί, μια προσοχή σ' ό,τι έχω να μιλήσω. Αυτές γενήκανε οι δουλειές από δικό σας σφάλμα. Τού κάκου εγώ κι ο Μέντορας, με γνώση προικισμένος,  φωνάζαμε απ' τις τρέλες τους να πάψτε πια τους γιους σας, που κάνανε άνομες δουλειές, να τρων μεγάλου ανθρώπου το βιος και τη γυναίκα του να θέλουν ν' ατιμάσουν, γιατί όλοι στην πατρίδα του θαρρούσαν πως δε θα 'ρθει. Και τώρα πώς να κάμετε τη συμβουλή μου ακούστε. Μην πάμε, γιατί μόνοι μας το χάρο μας θα βρούμε». Είπε, κι αυτοί πετάχτηκαν μ' αλαλαγμό μεγάλο απ' τους μισούς οι πιο πολλοί, οι άλλοι μείνανε όλοι που ο λόγος του δεν άρεσε κι άκουγε τον Ευπείθη. Και τρέχουν τότε στη στιγμή και βάζουν τ' άρματά τους.  Κι έπειτα σαν οπλίστηκαν το θαμπωτό χαλκό τους, όλοι συνάχτηκαν μπροστά στην απλωτή την πόλη κι απ' τη λωλάδα του αρχηγός μπήκε ο Ευπείθης σ' όλους, που νόμιζε πως τη σφαγή θα εκδικηθεί του γιου του, όμως δεν του' τανε γραφτό πίσω πια να γυρίσει.  Τότε είπε κι η θεά Αθηνά στο γιο του Κρόνου Δία· «Πατέρα μας, του Κρόνου γιε, των αθανάτων πρώτε πες μου γι' αυτό που σε ρωτώ. Τι κρύβεις μες στο νου σου; Θ' ανάψεις άγριο πόλεμο και μάχες ξανά πάλε, ή να τους βάλεις μελετάς αγάπη ανάμεσά τους;»  Κι ο Δίας της απάντησε ο συγνεφοσυνάχτης· «Γι' αυτά, παιδί μου, τι ρωτάς και με συχνοξετάζεις; μονάχη δεν την έκαμες τη σκέψη αυτή στο νου σου, πως ο Δυσσέας σαν ερθεί να τους πλερώσει εκείνους; Κάμε όπως θέλεις. Θα σου πω κι εγώ το τι ταιριάζει.  Αφού πια σκότωσε ο θεϊκός Δυσσέας τους Μνηστήρες, ας ορκιστούν οι άλλοι τους όρκους πιστούς αγάπης πάντα να βασιλεύει αυτός κι εμείς απ' την καρδιά τους να σβήσουμε το θάνατο παιδιών τους κι αδερφιών τους, Και μεταξύ τους σαν και πριν ας αγαπήσουν πάλε και πλούτη ας έχουν άφθονα κι ειρήνη όσο να ζήσουν». Είπε και θάρρος έβαλε στην πρόθυμη Παλλάδα κι απ' του Ολύμπου τις κορφές πέταξε κάτω κι ήρθε. Κι αφού χορτάσανε ψωμί καρδιόγλυκο να τρώνε, το λόγο πήρε ο θεϊκός Δυσσέας και τους είπε·  «Ένας ας τρέξει όξω να ιδεί μήπως κοντά ζυγώνουν». Έτσι είπε, κι έτρεξε ένας γιος αμέσως του Δολίου, και στο κατώφλι στάθηκε κι όλους κοντά τους είδε, και στο Δυσσέα φώναξε με πεταχτά του λόγια· «Πλάκωσαν, να τους, γλήγορᾳ ν' αρπάξουμε τα όπλα».  Είπε κι αυτοί σηκώθηκαν και τ' άρματα φορούσαν, με το Δυσσέα τέσσερεις κι εξ τα παιδιά του γέρου Δολίου. Πήραν τ άρματα κι αυτός με το Λαέρτη, αν κι ήταν γέροι, θέλοντας και μη, να πολεμήσουν. Κι έπειτα σαν οπλίστηκαν το θαμπωτό χαλκό τους.  βγήκαν την πόρτα ανοίγοντας, κι αρχήγευε ο Δυσσέας. Τότε έφτασε κι η Αθηνά, του Δία η θυγατέρα, παρόμοια σαν τον Μέντορα στ' ανάστημα, στην όψη και χάρηκε ο πολύπαθος Δυσσέας σαν την είδε, κι έτσι είπε στον Τηλέμαχο, το ζηλεμένο γιο του·  «Τώρα και συ, Τηλέμαχε, μες στη φωτιά της μάχης χιμώντας, όπου δείχνονται τα πρώτα παλικάρια, να μην ντροπιάσεις, κοίταξε, το πατρικό σου γένος, που πάντα πριν νικούσαμε σε δύναμη κι αντρεία». Κι ο συνετός Τηλέμαχος τ' απάντησε και του 'πε·  «Θα ιδείς, πατέρα, αν η καρδιά που κρύβω μες στα στήθια μέλλει ντροπή στο γένος σου να φέρει, καθώς είπες ». Είπε, κι ο γέρος χάρηκε Λαέρτης κι έτσι κράζει· «Τι μέρα είδα χαρούμενη θεέ μου, να ξημερώσει, ο γιος μου με τ' αγγόνι μου αγώνα αντρείας έχουν».  Κοντά του πήγε η λιόκαλη θεά Αθηνά και του 'πε· «Γιε τ' Αρκεσία, φίλε μου και πολυαγαπημένε, ευχήσου στη θεά Αθηνά και στο μεγάλο Δία, και το μακρύ κοντάρι σου τίναξε να το ρίξεις». Είπε και τ' άναψε η θεά Παλλάδα το θυμό του.  Κι αφού στην κόρη ευχήθηκε τ ασπιδοφόρου Δία τίναξε το κοντάρι του μεμιάς και τον Ευπείθη μέσα απ' το χαλκομάγουλο τον ακοντίζει κράνος και δεν εμπόδισε ο χαλκός, μόν' βγήκε πέρα ο στόκος, και πέφτοντας βροντάει, αχούν και τ άρματα από πάνου.  Τότε ο Δυσσέας χίμηξε με το λεβέντη γιο του μπροστά και με σπαθιά χτυπούν και δίστομα μαχαίρια Τότε όλους θα τους σκότωνε, κανείς δε θα γυρνούσε, ανίσως η θεά Αθηνά, τ' ασπιδοφόρου Δία η κόρη, δεν τους φώναζε το πλήθος να κρατήσει  «Πάψτε, Θιακοί, τον πόλεμο, που αρχίσατε με λύσσα, και χωριστείτε γλήγορα δίχως, να τρέξει αίμα». Έτσι η Παλλάδα φώναξε κι όλους τους πήρε τρόμος. Πετούσαν απ' τα χέρια τους τα όπλα απ' την τρομάρα, έτσι όπως φώναξε η θεά, κι έπεφταν όλα κάτου,  και προς την πόλη τρέξανε να σώσουν τη ζωή τους. Χούγιαξε τότε ο θεϊκός πολύπαθος Δυσσέας, κι αφού μαζεύτηκε χιμάει σαν κυνηγάρικο όρνιο. Τον καφτερό του κεραυνό έριξε ο Δίας τότε κι έπεσε εμπρός στην Αθηνά, του ανίκητου πατέρα  την κόρη, κι έτσι φώναξε στον πορθητή Δυσσέα· «Γιε του Λαέρτη θεϊκέ, πολύτεχνε Δυσσέα, στάσου και πάψε τη σφαγή και τη λυσσάρα μάχη, μη σου θυμώσει ο βροντερός του Κρόνου ο γιος ο Δίας». Είπε, κι' αυτός την άκουσε και χάρηκε η καρδιά του.  Κι ανάμεσά τους έβαλε πιστούς αγάπης όρκους, η κόρη η λιοπερίχυτη τ' ασπιδοφόρου Δία, μοιάζοντας με το Μέντορα σ' όλα, φωνή και σώμα.