ΛΥΚΟΣΟΥΡΑ Η ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΠΟΛΙΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ

΄Η Λυκοσουρα θεωρείται η άρχαιότερη πόλις στον κόσμον μας ( 10.000- – 8.000 π.χ).
Ήταν η ίερότερη και αρχαιότερη πόλις των ΄Αρκάδων. Ήταν μια πόλη γεμάτη φως. Άλλωστε βρίσκεται στο όρος Λύκαιον ( λεγόταν και Όλυμπος), που σημαίνει ΦΩΤΕΙΝΟΝ- και δεσπόζει στον Πελοποννησιακόν χώρον προσφέροντας μοναδική θέα.
Ιδρύθηκε από τον μυθικό βασιλιά Λυκάωνα υίό του Πελασγού και της νύμφης Κυλλήνης. Ο Πελασγός βγήκε από τη γη και είναι ο πρώτος άνθρωπος , γενάρχης των ανθρώπων.

Σύμφωνα με τις παραδόσεις ή πόλις έθεωρείτο ώς ή άρχαιοτέρα στήν ήπειρωτικήν γήν και στα νησιά. Τήν Λυκοσουρα επισκέφτηκε ο Παυσανίας και μάλιστα έγραψε ότι είναι η πρώτη πόλις που είδε ό Ήλιος.

Συγκεκριμένα έγραψε:
-Από όλες τίς πόλεις που ένεφάνισε ή Γαία στην ήπειρο και στα νησιά , η Λυκοσουρα είναι ή άρχαιοτέρα και αυτήν είδεν πρώτη ο Ήλιος, από αυτήν δε εδώ έχουν μάθει οι άλλοι άνθρωποι να φτιάχνουν πόλεις-.(Παυσ. Η΄ 38.Ι)

Είναι δηλαδή η πρώτη πόλις του κόσμου μας (10.000 – 8.000 π.Χ).
Ενδείξεις και αναφορές σε αρχαία ελληνικά κείμενα, συγκεκριμένα άπό τούς: Πλούταρχον, Οβίδιον, Δημόκριτον, Αναξαγόραν, στα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ροδίου, ό Στέφανος Βυζάντιος, ό Ευστάθιος έκκλησιαστικός συγγραφέας και φιλόσοφος, το λεξικόν τού Σουίδα και τό λεξικόν του ΄Ησύχιου Αλεξανδρέως μας λένε ότι : κάποτε η Σελήνη δεν υπήρχε στον ουρανό και μάλιστα για να δηλώσουν την πανάρχαια εποχή που ιδρύθηκε η Λυκοσουρα, λένε ότι ιδρύθηκε τότε που δεν υπήρχε Σελήνη στο ουρανό.

Γενικά τούς αρχαίους ΄Αρκάδες τούς άποκαλούσαν -Προσέληνους ή Προσελήναιους-, έπειδή υπήρξαν στήν περιοχήν αυτήν πριν εμφανιστεί η Σελήνη στο ουρανό. Σήμερα μερικοί επιστήμονες πιστεύουν και έχουν αποδείξεις ότι η Σελήνη είναι ένα σκάφος.

Σύμφωνα μέ τόν Παυσανίαν , πρίν τόν Λυκάωνα και την ίδρυσιν τής Λυκοσούρας, οί άνθρωποι ζούσαν στήν ύπαιθρον και σε σπήλαια καί ό πατέρας του Λυκάωνα ό Πελασγός, τούς έμαθεν να φτιάχνουν καλύβες καί νά φορούν δέρματα ζώων ώς ρούχα.

΄Ο Λυκάων κατάστησε τήν Λυκοσουραν έδραν των βασιλέων τής Αρκαδίας. Από το 370 π.Χ οί Λυκόσουροι μετοίκισαν στην Μεγάλη Πόλη (Μεγαλόπολη). Έπειτα άποστατούν από την Μεγαλόπολη και έπιστρέφουν παλιν στην πόλη τους και καταφεύγουν στο ιερό της Δέσποινας. Οί υπόλοιποι ΄Αρκάδες σεβόμενοι τό ίερόν τής Δέσποινας δεν τους τιμώρησαν και τους άφησαν να παραμείνουν στην πολη τους.

Λυκόσουρα, ή Ίερά πόλις

΄Η αρχαία πόλις ήταν χτισμένη σε λόφο κοντά στο σημερινό χωριό Λυκόσουρα. Σήμερα σώζονται ελάχιστα λείψανα του τείχους τής Άκροπόλεως του 4ου-5ου αιώνα π.Χ. Στην πόλη υπήρχαν ιερόν της Δέσποινας, το άλσος της Δέσποινας, τά Λουτρά, βωμός, ίερόν του Πανός μέ άγάλματα του Πανός, τού ΄Απόλλωνος, τής ΄Αθηνάς καί τ'ή ΄Αφροδίτης, καθώς και ιδιαίτερον ίερόν τής ΄Αθηνάς.

Το ίερόν της Δέσποινας βρίσκεται άνατολικά, στο λόφο Τερζή.

Η θέσις τής πόλεως, πραγματικά προνομιακή, δείχνει ότι δεν επιλέχτηκε τυχαία από τον ιδρυτή της που φέρεται ότι ήταν ο ίδιος ο βασιλιάς Λυκάων. Παρείχε στους κατοίκους της ένα πολύ καλό κλίμα και προστασία από τον Βοριά.

Ήταν κοντά στον κάμπο που προσφερόταν να θρέψει τους κατοίκους της, αλλά το κυριότερο ίσως ήταν ότι μπορούσε νά όργανωθεί άρίστη άμυνα λόγω τού άνάγλυφου του εδάφους της περιοχής, αλλά και της θέας προς το λεκανοπέδιον τής Μεγαλοπόλεως, απ' όπου θα έρχονταν τυχόν εχθρός.

Τό γεγονός ότι ή Λυκόσουρα πραγματικά χτίστηκε πολύ παλιά, το βεβαιώνει ένα σύνολον πρωτόγονης άγροτικής λατρείας με ιδιότητες τών Θεών πρωταρχικού περιεχομένου, άρχέγονες παραστάσεις, ξόανα, λατρευτικόν τυπικόν κλπ.

Όμως παρά τό μεγάλο ενδιαφέρον που παρουσιάζει ή περιοχή, η αρχαιολογική σκαπάνη σίγησε όταν άρχισε, πριν έκατό χρόνια. Έτσι η αρχαία πόλις-όπως και οι υπόλοιπες αρχαιότητες του Λυκαίου όρους - παραμένει ένα καλά κρυμμένο μυστικόν του Λυκαίου όρους. Και αναμένει τον αρχαιολόγο τού μέλλοντος γιά ν΄ ασχοληθεί μαζί της και νά φέρη στό φώς περισσότερες πληροφορίες.

Ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Λυκόσουρας βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Αρκαδίας, στην ανατολική πλευρά του Λυκαίου όρους, μέσα σε καταπράσινο καί είδυλλιακόν περιβάλλον. Απέχει 49 χλμ. από Τρίπολη και 12 χλμ. από την Μεγαλόπολη.

Το ιερό της Δέσποινας στη Λυκόσουρα ήταν ένα σύμπλεγμα βωμών και ναών αφιερωμένων σε διάφορες θεότητες. Όμως κορυφαία ήταν ο ναός και το μέγαρον της Δέσποινας. Εκεί γίνονταν από πολύ παλιά απόκρυφη έορτή, με άναπαράσταση τής γεννήσεως τού Διός, όπου λάμβαναν μέρος έφηβοι ύποδυόμενοι τούς Κουρήτας καί Κορύβαντας, που έχόρευαν μέ εένθουσιασμόν κραδαίνοντας όπλα και βγάζοντας άναρθρες κραυγές.

΄ Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει ναό, περίβολο, το "μέγαρο", μεγάλη στοά, υπολείμματα Λουτρών, και τους βωμούς της Δέσποινας, τής Δήμητρας και τής Μεγάλης Μητρός. Τα σωζόμενα ερείπια είναι του 2ου αι. π.Χ. Στο ναό της Δέσποινας υπήρχε το βάθρον του περίφημου "συντάγματος"του Μεσσήνιου γλύπτου Δαμοφώντος (σύμπλεγμα των κολοσσιαίων αγαλμάτων της Αθηνάς, της Δήμητρας, της Αρτέμιδας καί τού τιτάνα Ανύτου) τού 2ου π.κ.χ αίώνος.

Τό μέγαρον της Δέσποινας, ένα ναόμορφο οικοδόμημα-βωμός, ήταν ένας ιερός χώρος όπου γίνονταν τελετουργίες και μυστηριακές θυσίες. ΝΔ. του μεγάρου ύπάρχει κρηνικόν κτίσμα από μεγάλες όρθογώνιες πέτρες.
Μέσα στόν αρχαιολογικόν χώρον εύρίσκεται τό ΄Αρχαιολογικόν Μουσείον Λυκοσούρας. Οι ανασκαφές έγιναν το 1903 από την Αρχαιολογική Εταιρεία.

΄Η Δέσποινα ήταν από τις αρχέγονες χθόνιες θεότητες, προς τιμήν της οποίας γίνονταν μστηριακές λατρευτικές τελετές, τις οποίες καθώς καί το όνομά της γνώριζαν μόνο οι μυημένοι σέ αυτές. "Δέσποινα" δεν ήταν το κύριο όνομα της θεάς αλλά επίθετο με το οποίο την άποκαλούσαν. Τελικά όμως η Δέσποινα θα πρέπει νά ήτο ή Περσεφόνη, κόρη του Ποσειδώνα και της Δήμητρας:

"…ταύτην μάλιστα θεών σέβουσιν οί Αρκάδες τήν Δέσποιναν, θυγατέραν δέ αύτήν Ποσειδώνος φασίν είναι και Δήμητρος. ΄Επίκλησις ές τούς πολλούς έστιν αυτή Δέσποινα, καθάπερ καί τήν έκ Διός Κόρην έπονομάζουσιν, ιδία δε εστίν όνομα Περσεφόνη, καθά Όμηρος καί έτι πρότερον Πάμφως έποίησαν. Τής δε Δεσποίνης το όνομα έδεισα ες τους ατελέστους γραφείν."

Δηλαδή, "Οι Αρκάδες σέβονται καί τιμούν αυτή τη Δέσποινα περισσότερον άπό τούς άλλους θεούς, γιατί τήν θεωρούν θυγατέρα του Ποσειδώνος και της Δήμητρος.

Οί περισσότεροι όνομάζουν αυτήν τήν Θεάν Δέσποιναν όπως καί αύτή που έγεννήθη από το Δίαν (καί τήν Δήμητραν) όνομάζουν Κόρη, όμως το όνομά της είναι Περσεφόνη, όπως έγραψαν ό Όμηρος καί άκόμη παλιότερα ό

Πάμφως στα ποιήματά τους.

"Το όνομα της Δέσποινας φοβήθηκα να το γνωστοποιήσω στούς άμύητους."

΄Η Δέσποινα ύπήρξε άρρηκτα συνδεδεμένη μέ τήν ΄Αρκαδικήν Λατρείαν. Κατείχεν ξεχωριστή θέση μεταξύ τών Θεών τών Άρκάδων καί για τόν λόγον αυτόν καί υπήρξεν συνέχεια από τήν μίαν έποχήν είς τήν άλλην

. Αυτό είναι έμφανές τόσον είς τά διάφορα εύρήματα τά οποία καί άντιπροσωπεύουν διάφορετικές εποχές, όσον καί είς τό τεραστίου μεγέθους σύμπλεγμα του Δαμοφώντος, όπου καί συνδέεται ή σύγχρονος τέχνη του μέ τήν Άρκαδικήν παράδοσιν.

ΧΡΥΣΗΙΣ